Samenwerking over grenzen: Europa in het klein in euregio’s

Volt heeft op 25 februari een goede voorzet gegeven voor de campagne voor de komende Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart. In plaats van om vanuit Den Haag een verhaal te verkondigen over de provincies, is Volt daadwerkelijk de boer op gegaan door in Enschede te gaan luisteren naar wat er leeft in die provincie (Overijssel). En dat is heel wat. De organisatoren, afkomstig uit Volt Silver, Volt Spinoza Circle en Volt Twente, hebben zich ingespannen om zo veel mogelijk stemmen te laten horen. 

Omdat bij Volt Europese samenwerking centraal staat, is het zinvol te weten wat er in de praktijk gebeurt tussen deze Nederlandse en de Duitse of Belgische regio’s die aan elkaar grenzen. Sinds 1958 wordt er al formeel samengewerkt in de EUREGIO bestaande uit de grensgebieden van Drenthe, Overijssel en Gelderland aan de ene kant van de grens, en het gebied rond Münster, Gronau en Osnabrück aan de Duitse kant van de grens, op allerlei praktische gebieden zoals grensarbeid, onderwijs, infrastructuur en brandweer. Sindsdien zijn er in heel Europa tientallen euregio’s waar grensoverschrijdend wordt samengewerkt (aebr.eu). Sprekers uit de euregio Maas-Rijn illustreerden de kansen en uitdagingen bij de samenwerking in het gebied rond Maastricht, Aken en Leuven.

In de euregio wordt sinds 65 jaar daadwerkelijk praktisch vorm en inhoud gegeven aan Europese samenwerking, en de cijfers liegen er niet om. Dit is een samenwerkingsverband van niet minder dan 128 gemeenten, waterschappen en Kreisen; het beslaat 13.000 km2 en er wonen 3,5 miljoen inwoners. Hier wordt in elkaars landen gewerkt, naar school gegaan, gestudeerd, in ziekenhuizen gelegen, gehandeld en criminaliteit bestreden.  Het verbindt mensen over de grens, het coördineert allerlei inspanningen en zorgt ervoor dat partijen elkaar kennen, herkennen en erkennen. Ondanks cultuurverschillen legt dit een solide basis voor effectieve samenwerking.

Dat die samenwerking al zo lang bestaat en wordt gewaardeerd, blijkt uit het feit dat op dit symposium zowel de burgemeesters van Enschede (Roelof Bleker) en van Gronau (Rainier Doetkotte) samen de opening verrichten en de loftrompet steken over de voordelen van deze 65 jaar van samenwerking. Ook de directeur-bestuurder van de euregio, Christopher Almering, en de Duitsland-coördinator van de gemeente Enschede, René Bogaards, geven  acte de presence, waardoor een goed beeld ontstaat van de samenwerking.

Een heel praktisch voorbeeld werd toegelicht door Christiaan Velthausz, die coördinator is van de grensoverschrijdende samenwerking van de brandweerkorpsen aan beide zijden van de grens. In alle wagens van beide korpsen is een tiental koppelstukken aanwezig om letterlijk de Duitse en de Nederlands brandslangen aan elkaar te kunnen verbinden. Niet alleen bij brand maar ook bij grootschalige rampen bestaat een langdurige en praktische samenwerking die de krachten van beide korpsen combineert. Bij de vuurwerkramp in Enschede in 2000 bleek maar weer eens welk voordeel deze gecombineerde inzet van materiaal opleverde.

Voor grenswerkers die advies nodig hebben om aan de andere kant van de grens te gaan werken, studeren of ondernemen is er sinds enige tijd een grens-infopunt euregio in Gronau, waar enkele consultants individuele vragen beantwoorden. Zo zijn er veel vragen omtrent sociale zekerheid, wettelijke bepalingen, uitkeringen, schooldiploma’s, die allemaal beantwoord worden. In het afgelopen jaar kwamen meer dan 7.000 vragen binnen, waarmee het infopunt ruimschoots in een behoefte voorziet. Omdat het vaak om complexe problemen gaat heeft de EU een speciale verordening opgesteld die bepaalt wanneer welke regels van toepassing zijn, maar deze is op zichzelf al zo ingewikkeld dat toelichting nodig is. 

Op dit moment is ongeveer 0,8% van de Europeanen grensarbeider. Door allerlei complexe  beperkingen levert dit een kunstmatige schaarste op de arbeidsmarkt op. Er is uitgerekend dat wanneer deze beperkingen opgelost zouden worden, 8% van de Europeanen wel in een ander land zou willen werken, waarmee de krapte op de arbeidsmarkt sterk kan verminderen. Daar komt bij dat door corona veel mensen thuis zijn gaan werken. Op die basis zouden zij ook (formeel) in het ene land kunnen blijven wonen en in een ander land kunnen werken. De nationale en Europese wetgeving op dit gebied loopt sterk achter bij deze technische ontwikkelingen. Het expertisecentrum van de universiteit van Maastricht op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking (ITEM) brengt jaarlijks een grenseffectrapportage uit. Volt is een groot voorstander van het oplossen van de problemen zodat de arbeidsmarkt verder opengesteld kan worden en de schaarste aangepakt kan worden.

Het symposium werd afgesloten met een politieke discussie over de vooruitzichten bij de komende Provinciale Statenverkiezingen, waarbij de lokale kandidate Maryse Wulf een sterke inbreng had. Daarnaast spraken ook Miranda Meijerman, onze kandidaat voor de groep niet-ingezetenen (dit jaar voor het eerst), Erik Kemp (raadslid Enschede en actief in de euregio) en Gaby Perin-Gopie, die onze toekomstige fractie in de Eerste Kamer zal gaan leiden. En natuurlijk waren daar ook Reinier van Lanschot, co-lead van Volt Europa, en Laurens Dassen, onze politiek leider, die met een enthousiast betoog de zaal wist te boeien. Hiermee laat Volt zien dat voor alle posities goede kandidaten in de startblokken staan om het Volt-programma uit te gaan voeren.