We moeten veranderen, en we kunnen veranderen

Zoals wij zijn, zo zijn de tijden.
En hoe is de tijd?

Een kleine groep wordt rijker, de rijen voor de voedselbank worden langer. De emoties en spanningen in de samenleving lopen op.

De tijd is het klimaat dat ons deze zomer toonde hoe ver we al zijn; opgedroogde rivieren, huilstenen, mislukte oogsten, bosbranden, smeltend ijs, hittegolven en overstromingen.

Zoals we zijn, zo zijn de tijden.

Het is tijd voor ons om anders te zijn.

Voorzitter,

Kort voor de zomer hadden we hier in deze zaal een debat met de premier. Veel oppositiepartijen drongen bij het Kabinet aan op maatregelen die de koopkracht van de midden- en lage inkomensgroepen dit jaar nog zouden helpen. De coalitie blokkeerde elke beweging ten gunste van die mensen waarvan we wisten dat ze zonder gerichte hulp in de diepe ellende terecht zouden komen.

In dat debat zei de premier, en ik citeer;

‘Gelukkig heeft Nederland geen leider, dat zijn de kiezers.’

En voorzitter, dat verklaart een hoop. Het past in een zorgwekkend patroon van besluiteloosheid. Van de hete aardappel vooruitschuiven.

De ene taskforce of commissie is nog niet ingericht, of de volgende wordt alweer aangekondigd.

Op het Stikstofdossier is de ongekozen meneer Remkes nu degene die de hete kolen uit het vuur moet halen. Het wachten is op de plannen van een ongekozen mediator. 

‘Gelukkig heeft Nederland geen leider.’

Serieuze problemen worden richting rechter geschoven. Zoals het nieuw aangekondigde asielbeleid dat zeer waarschijnlijk in strijd is met verdragen en wetgeving.

In weer andere gevallen wordt besluitvorming over de schutting van andere bestuurslagen – de provincie, de gemeente – gegooid. De vertegenwoordigers dáár moeten het maar uitzoeken.

Zeker tegen de achtergrond van een oorlogseconomie, voorzitter, vindt Volt deze uitbesteding van politieke verantwoordelijkheid, onbestaanbaar.

Simpelweg omdat we niet meer kunnen wachten.

Kinderen die zonder eten de dag door moeten komen, kunnen niet wachten.

Het klimaat dat opwarmt waar we bij staan, kan niet wachten.

Biodiversiteit die in monocultuur verandert, kan niet wachten.

Terwijl beleidsmakers wachten, maken valse profeten gebruik van de openliggende ruimte.

In Italië, waar volgende week verkiezingen zijn, klopt 100 jaar na de zegetocht van Mussolini onversneden fascisme opnieuw op de deur.

Hongarije werd vorige week door het Europees parlement aangemerkt als een electorale autocratie.

En ook in Zweden steekt een radicaal rechtse wind de kop op.

In ons eigen parlement, ondertussen, zetelt een partij waarvan niet uitgesloten kan worden dat ze samenwerkt met Russische autocraten.

Voorzitter,

WE worden allemaal een beetje armer. WE.

Dat zei onze Minister van Financiën voor de zomer.

We. Wie bedoelt ze met ‘we’? De grootverdieners die er ook vorig jaar weer op vooruit gingen in termen van koopkracht? De kinderen die zonder eten naar school gaan? Wie is ‘we’ nog precies? En is niet een van de grootste bedreigingen voor onze samenleving, dat ‘we’ dankzij een politiek van egocentrisme steeds verder is uitgehold? Ik hoor ook hier graag een reflectie van de premier en doe alvast een klemmend beroep op iedereen in Vak K én op de premier; wij zijn de tijd… maak een andere tijd. Wacht niet af, maar leidt!

De tijd schreeuwt om een nieuwe sociale belofte.

De macht van de markt moet aan banden. Voer een Europese belasting in voor multinationals! Dwing de ‘markt’ tot eerlijke bijdragen aan de samenlevingen.

Vraag juist en zeker nu de veelvraat zijn eten met anderen te delen. Want we kunnen niet wachten.

Het WE moet terug in onze politiek en alleen het WE kan Europa sterker maken. De belastingverlaging in de eerste schijf is een minimale. Een te voorzichtige stap, wat volt betreft.

Volt wil daar een progressieve erfbelasting aan toevoegen; hoe meer je erft, hoe meer je betaalt. De factor geluk - want dat is wat een erfenis is - mag het niet blijven winnen van de factor arbeid.

Voorzitter,

De wereld om Europa heen verandert. China’s invloed op het wereldtoneel neemt toe, die van de Verenigde Staten neemt af. Poetin, ondertussen, wil met geweld nieuwe grenzen trekken. De oorlog heeft Europa wakker geschud. Eindelijk wordt er weer in Defensie geïnvesteerd; om de veiligheid, stabiliteit en onafhankelijkheid van ons continent in de toekomst te kunnen waarborgen een belangrijke stap.

Deze investering in externe veiligheid kan niet waargemaakt worden als er niet óók wordt gezorgd voor individuele veiligheid. Als we Europa willen samenbrengen, als we van ons continent een geopolitiek verband willen maken, zal dat hand in hand moeten gaan met de investering in bestaanszekerheid van Europeanen, van een sociaal Europa.

We zoeken de oplossingen voor problemen nu nog te vaak in het systeem waarvan we zelf oordelen dat het is vastgelopen.

Volt wil met het oog op de complexiteit van ons toeslagensysteem, met het oog ook op de enorme problemen bij veel uitvoeringsorganisaties en met het oog op herstel van vertrouwen tussen kiezers, burgers en de politiek, een experiment met het Basisinkomen.

We voeren in het huidige systeem een beleid dat mensen in uitkeringssituaties opjaagt.

Ze mogen geen boodschappen of kleine bijdrage ontvangen.Wie een fout maakt in het nauwelijks nog te snappen oerwoud van wet- en regelgeving, heet - als ‘ie pech heeft - fraudeur.

Er zijn mensen die daarom de energietoeslag niet aanvragen.

Mensen die willen samenleven, worden op inkomen getoetst. Terwijl we schreeuwen om woningen, remmen we mobiliteit met allerlei regels.

Zo organiseren we zelf het maatschappelijk wantrouwen in de overheid waar die júist nu een hoeder moet zijn. Laat ons ademruimte creëren in beleid. Bewegingsruimte. Juist nu.

Voorzitter,

Volt wil via de zorgtoeslag de gestegen kosten compenseren, omdat dat instrument vooralsnog nu eenmaal voor handen is, en we zo in elk geval die groep mensen nog dit jaar meer lucht kunnen geven. Overal horen we dat het kan, alleen het kabinet houdt vol van niet; ik vraag de premier… is het een gevalletje ‘kan ik niet’ of ‘wil ik niet’?

Zowel de Europese Centrale Bank als andere grootbanken waarschuwen voor té generiek ingrijpen. De maatregelen die de ECB nu neemt om de historisch hoge inflatie te drukken, kunnen ondermijnd worden door ongerichte financiële hulp. Ik wil aan de minister-president vragen: hoe wordt dit voorkomen?

Volt zal een eventueel prijsplafond steunen, maar wil wel weten van de premier, wat de gevolgen zijn van deze generieke maatregel. Komt er ook voldoende terecht bij de mensen die het juist op dit moment echt hard nodig hebben?

Volt wil menstruatieproducten en schoollunches gratis worden. Niet voor sommige kinderen, maar voor alle kinderen. Wij willen geen beleid meer dat verschillen tussen kinderen versterkt, maar beleid dat die verschillen wegneemt.

We kunnen niet wachten.

Laten WE de overstap naar een groene samenleving versnellen. Als we van onze afhankelijkheid van Putin af willen, als we willen dat Europa zelfvoorzienender is, dan is meer solidariteit en meer onderlinge verbondenheid nodig. Meer en betere verbanden tussen energienetten, meer hernieuwbare en kernenergie. Die mogelijkheden zijn er; wat vaak ontbreekt is de politieke wil om uit de nationale zuil te stappen.

De overstap naar een groene samenleving, gaat niet vanzelf. We hebben vakmensen nodig. Mensen die bereid zijn ons in deze buitengewoon belangrijke transitie te helpen. Mensen die zonnepanelen kunnen installeren, mensen die huizen kunnen isoleren. Volt wil daarom MBO techniekopleidingen gratis maken. Daarvoor willen we het zogenoemde STAP budget vrijmaken; 172 miljoen per jaar. We zullen daarvoor een plan indienen. 

En over plannen gesproken, voorzitter…

We verwachten dat de overheid, in Europees verband, meer regie pakt bij het mogelijk afschalen van bedrijven. Waarbij er een plan komt, mocht het in de toekomst nodig zijn, welke bedrijven van energie moeten worden voorzien. Graag een reactie.

De tegenspoed die ons raakt, is het gevolg van enerzijds onze Russische afhankelijkheid en anderzijds een collectief besluit niet voor de moordlustige Poetin op de knieën te gaan. Als we er voor zorgen dat de bestaanszekerheid van mensen die in de knel zitten gewaarborgd wordt… als we tegen de welgestelden gewoon eerlijk durven zeggen dat hun overvloed zal verschralen, dan kunnen we met elkaar doen wat nodig is.

Daarom,  voorzitter;

Veel verandert. Veel moet ook veranderen. En Volt gelooft dat we kúnnen veranderen. Zoals we zijn, zo zijn de tijden. Laat ons in onze keuzes anders zijn, opdat de tijd anders wordt.