Lijsttrekkersinterview Volkskrant

Dit artikel is geschreven door Hessel von Piekartz en Arnout Brouwers (politiek verslaggevers van de Volkskrant). Gepubliceerd op 30 september 2025, 05:00.

Stel dat u na de verkiezingen kunt meeregeren. Wat zou u dan het liefst veranderen?

We hebben in Den Haag te maken met een grote angst voor verandering. Oude partijen zijn niet bereid nieuwe ideeën te omarmen. Volgens mij is dat wat Volt wil brengen. Wij zeggen: maak duidelijke keuzes met frisse ideeën. Sluit Tata Steel, laat het Europees leger geen taboe meer zijn, kom met een basisinkomen.

Maar eerst moet er nog een oorlog worden gevochten. Volt pleit als een van de weinige partijen voor een no-flyzone boven Oekraïne, wat ook militaire inzet van Nederland vraagt. Waarom?

Wij zeggen al jaren dat de Oekraïners voor onze vrede en veiligheid vechten. Het land smeekt om een no-flyzone. Vooral boven West-Oekraïne om burgers en infrastructuur te beschermen en zodat de krijgsmacht kan focussen op het gevecht in het oosten. In Den Haag is het een groot taboe, maar ik vind dat we alles op alles moeten zetten om Oekraïne te ondersteunen en het geweld van Poetin te stoppen.

Ook als dat escalatie van het conflict betekent?

De enige die escaleert, is Poetin. Op het moment dat wij zeggen dat we raketten neerhalen die op burgers worden afgevuurd, dan ben je niet aan het escaleren. Bovendien, als Poetin steeds maar uitdaagt en escaleert, dan moet je een grens trekken. Dat is ook in het belang van onze veiligheid.

U noemde net al het sluiten van Tata Steel. Dat kost vele miljarden. Zelfs Frans Timmermans, toch ook geen fan van de fabriek, vond het te ver gaan. Waarom doet u het wel?

Hier zie je dus precies het probleem: zelfs Frans Timmermans houdt vast aan die oude, vervuilende industrie, terwijl we weten dat die hier geen toekomst heeft. Het is juist duur om Tata in de lucht te houden. Er gaan vele miljarden aan belastinggeld naartoe en dan nog is het maar de vraag of ze blijven. Ze kunnen niet meer concurreren met het groene staal uit Zweden en Spanje.

Natuurlijk doet verandering pijn, maar wij hebben alternatieve plannen voor een Tatastad met 40 duizend woningen en groene bedrijvigheid. In de omgeving staan bedrijven te springen om medewerkers van Tata. Bovendien is Tata zelf aan het reorganiseren, wat nu al 1.200 banen kost. Wij vinden dat we beter de pleister eraf kunnen trekken in plaats van er nog miljarden in te pompen.

Volt benadrukt ook het belang van strategische autonomie en sterke defensie. Hoe past het afschaffen van de staalindustrie daarin? Pleit u voor houten vliegdekschepen?

Tata heeft nog nooit wat voor defensie gedaan en als ze zouden omschakelen, gaat dat weer vele miljarden kosten en jaren duren. Zij maken staal voor blik en de auto-industrie. Er zijn meer dan voldoende staalfabrieken in Europa die voor defensie kunnen produceren en veel minder vervuilend zijn dan Tata. Voor mij is Tata Steel het symbool van het oude wat het nieuwe tegenhoudt: subsidieslurpend, fossiel, megavervuilend en het houdt de nieuwe groene maakindustrie tegen. De klimaatcrisis is de grootste crisis die er is en dat verdwijnt steeds meer naar de achtergrond. We moeten harde keuzes maken.

Volt presenteert zich naast groen ook als sociaal. Maar die groene keuzes raken ook Nederlanders met een smalle beurs. Hoe sociaal is dat?

Ons programma is onwijs sociaal, omdat de kosten van klimaatverandering vele malen groter zullen zijn als we niet ingrijpen. Als we nu niet bereid zijn te investeren in de transitie, dan ligt de rekening bij toekomstige generaties. En als je het geld dat het kabinet reserveert voor lagere brandstofaccijnzen investeert in het duurzamer maken van woningen, verlaag je de energierekening. Wat goed is voor het klimaat, is goed voor de energierekening en dus goed voor de portemonnee.

U richt zich op de jonge kiezer, maar die is juist behoudender geworden en stemt rechtser. Wat is er volgens u mis met de jeugd van tegenwoordig?

Volgens mij is er niets mis met de jeugd. Maar dit is precies ons punt: oude partijen spelen in op de onzekerheid door vast te houden aan de status quo. Volt wil het breekijzer zijn om iets te veranderen. Als je niet bereid bent te investeren in de toekomst, sta je stil. Dan ga je erop achteruit en word je voorbijgestreefd door de Verenigde Staten en China.

Volt wil een nieuwe boost voor Europa. In de jaren negentig gebeurde dat door de verdieping van de interne markt. Daar zit nog altijd veel potentieel, maar waarom stokt dat nu?

Vanwege nationale belangen. En daardoor zien we bijvoorbeeld veel start-ups naar de VS vertrekken. Zij kunnen hier moeilijk financiering krijgen. We hebben het veel over de tarieven die Trump ons oplegt, maar we zouden het moeten hebben over barrières die we elkaar opleggen. Dat gebeurt niet, omdat de urgentie bij nationale politici veel te weinig aanwezig is.

Door geopolitieke ontwikkelingen leeft bij meer mensen het besef dat Europa belangrijk is. Toch is er eerder minder Europese integratie dan meer. Is de tegenwind niet te sterk?

Dat is precies waarom wij zijn opgericht! Na de Brexit en de opkomst van Trump liggen er juist grote uitdagingen die we als Europa moeten aangaan. Je ziet de conservatieve wind die door de wereld waait. De bedreiging van Vladimir Poetin en Xi Jinping voor Europa. Je ziet extreemrechts opkomen. Maar dat is juist waarom we de beuk erin moeten gooien. In de Tweede Kamer bewijzen partijen Europa enkel lippendienst. Maar als het gaat om de gezamenlijke inkoop voor defensie, dan zegt iedereen meteen weer nee.

U wilt een Europese innovatieboost, door Volt ‘Silicon Europa’ gedoopt. Waarom eigenlijk die verwijzing naar de VS, we willen het toch anders doen?

Qua technologie zijn we volledig afhankelijk van de VS. Je telefoon, de hele overheid, alles draait op Amerikaanse bedrijven. Dat moeten we in Europa zelf gaan doen, ook dat is strategische autonomie. Trump gebruikt die macht om Europese landen onder druk te zetten. Musk gebruikt zijn platform om zijn propagandistische extreemrechtse geluid te laten horen. Dus laten we als Europa ook daadwerkelijk gaan investeren in onze eigen technologie en sociale media, die voldoen aan onze eigen normen en waarden.

U pleit voor een Europese krijgsmacht onder toezicht van het Europees Parlement. Bijna alle partijen houden vast aan nationale besluiten over de inzet van militairen. Zitten zij er allemaal naast?

Als we niet meer afhankelijk willen zijn van Trump voor onze veiligheid, dan kunnen we dat niet met 27 verschillende legertjes. Met één Europese defensiemacht is de afschrikking naar buiten veel sterker. Het is goedkoper en het versterkt onze stem op het wereldtoneel.

Maar voor veel mensen is het een stap te ver om het Europees Parlement over de inzet van militairen te laten beslissen.

Je moet Europa natuurlijk ook democratisch maken. We willen toewerken naar een federaal Europa met een Europese minister van Defensie, gecontroleerd door een Europees Parlement dat we allemaal met elkaar kiezen. De steun voor een Europees leger is op dit moment echt groot, zelfs PVV-stemmers zijn er voor.

Het opheffen van die militaire afhankelijkheid van de VS voor 2030, is dat wel mogelijk?

Dan zou de eerste stap gezet moeten zijn, zoals een ‘Rapid Deployment Force’ van de Europese Unie. De noodzaak ervan wordt meer dan ooit gevoeld. Iedereen ziet dat we niet afhankelijk kunnen zijn van de wispelturige Trump. Dan zal er dus flink geïnvesteerd moeten gaan worden.

In Den Haag hoor ik vaak het verhaal ‘ja, maar het is niet mogelijk’. Nou, dan moeten we het met elkaar mogelijk maken. We hebben maar een paar jaar, en de dreiging van Rusland is groot. Mijn grote probleem met hoe de EU nu functioneert, is dat zelfs hierop nationale belangen de boventoon voeren.

U pleit voor eurobonds om dit te financieren. Maar op dat experiment uit de coronatijd met eurobonds is veel kritiek. Grote Europese landen hebben nu al torenhoge staatsschulden.

We moeten eurobonds juist gebruiken voor gemeenschappelijke Europese projecten als energie en defensie, die nu niet van de grond komen vanwege al die nationale belangen. De Nederlandsche Bank en veel economen pleiten daarvoor. De kritiek op het coronaherstelfonds was dat er geen gemeenschappelijke Europese investeringen mee gedaan werden, maar nationale. En eurobonds zullen bepaalde landen lucht geven om hun staatsschuld op orde te krijgen zonder al te drastische ingrepen.

Dan een onderwerp dat u juist niet door een Europese bril bekijkt: u pleit voor urgente nationale maatregelen tegen Israël.

Op het moment dat er een genocide plaatsvindt, vind ik het onverantwoord en onacceptabel dat een land zich gaat verschuilen achter de Europese Unie om niks te doen, zoals de VVD nu doet. We hebben de nationale verplichting uit het Genocideverdrag om in actie te komen. Dan moet je dat ook doen. De bommen vallen op Gaza-Stad, mensen worden uitgehongerd en Netanyahu blijft maar doorgaan. Dit kabinet heeft de afgelopen jaren niks gedaan om dit te stoppen. Terwijl Nederland het grootste investeringsland in Israël is. Hier zie je de zwakte van de EU. Als je een duidelijk gemeenschappelijk buitenlands beleid zou hebben met één buitenlandminister, zou je als EU veel krachtiger kunnen optreden.

Is dit niet een ironische omdraaiing van standpunten? Op veel gebieden zegt u dat nationale maatregelen niet effectief zijn. Europa is Israëls grootste handelspartner. Het vergt meer tijd, maar als het je daar lukt, heb je ook impact.

Het beste zou zijn gezamenlijke Europese maatregelen te nemen. Maar als dat niet lukt, moet je nationale maatregelen nemen. Wij willen bijvoorbeeld ook dat we al in 2040 klimaatneutraal moeten zijn – ook geen standpunt dat nu door de Europese Unie wordt uitgedragen . De EU gaat veel te langzaam. En we zijn bijvoorbeeld ook tegen het Europese migratiepact, omdat wij het onacceptabel vinden dat je kinderen aan de grenzen opsluit. Wij hebben als Volt overal in Europa hetzelfde standpunt. Wij zijn niet de EU, wij zijn een politieke partij die vooruitgang wil.

In hoeveel landen zit Volt eigenlijk?

Wij zitten nu in dertig landen, ook in Oekraïne en het Verenigd Koninkrijk. We zitten in Cyprus en in Nederland in het parlement. In acht landen zitten we in de regionale en lokale parlementen, en vanuit Duitsland en Nederland zitten we in het Europees Parlement. We zijn flink aan het groeien, richting de 45 duizend leden in Europa.

Ook Volt ziet het als probleem dat fracties in de Tweede Kamer steeds kleiner worden. Uw ideeën sluiten deels aan bij D66 en GroenLinks-PvdA, voelt u er nooit voor meer aansluiting te zoeken?

Dan komen we weer terug bij waar we begonnen: de oude partijen die niet bereid zijn keuzes te maken. Timmermans die niet bereid is te zeggen: oké, klimaatverandering is zo belangrijk dat we de vervuilende industrie sluiten. Waarom moeten we daarbij aansluiting zoeken? Hetzelfde geldt voor D66, als ik zie hoe zij meegaan in de migratieretoriek. Ik verbaas me sowieso hoe Den Haag zich door asielhysterie laat gijzelen. We moeten de échte grote uitdagingen aanpakken, en daarin hoop ik dat andere progressieve partijen ons zullen volgen.