Waarom een ‘Fort Europa’ niet werkt – en wat wel werkt

De reden waarom dezer dagen vluchtelingen en migranten zo veel in het nieuws zijn is door de beelden van Ter Apel en het nieuws over het tekort aan opvangplekken en woningen – allemaal crises veroorzaakt door slecht beleid van de regering hier en in de andere lidstaten. Opvangplekken worden gesloten en er worden simpelweg te weinig woningen gebouwd, niet alleen voor mensen die hier naartoe komen, maar te weinig woningen voor iederéén.

Om politiek-electorale redenen focust premier Rutte zich op vluchtelingen. Zijn partij heeft nu eenmaal veel last van concurrentie van andere rechtse partijen. Daarom probeert de regering van VVD, D66, CDA en Christenunie in Europa nu de handen op elkaar te krijgen voor muren of hekken aan de buitengrenzen om asielzoekers te ontmoedigen de tocht naar Europa te maken.

Als argumenten worden “grip op migratie”, “Europa beschermen tegen terroristen”, het “tegenhouden van economische migranten” en “het tegengaan van verdrinkingen op de Middellandse Zee” en “mensensmokkel” aangedragen. Het probleem is: wat het kabinet wil, gebeurt al. Sterker, het gebeurde al in 2015. En toen bleek dat landen zich niet hielden aan afspraken, landen niet wilden doen aan onderlinge solidaire herverdeling van mensen en de grenzen van alle kanten poreus bleken.

Door de grenzen verder dicht te gooien worden gevaarlijke routes en mensensmokkel juist gestimuleerd. In 2015 werden op vele punten in Europa muren gebouwd, zoals Griekenland, Kroatië en Slovenië. Het gevolg: de aantallen asielzoekers die Europa bereikten veranderden niet want men koos gewoon voor andere routes, via Italië of Spanje. Vervolgens werden de grenzen nog meer aangescherpt, wat alleen maar geleid heeft tot schatrijke mensensmokkelaars die grenswachten omkopen.

Verder blijkt ook dat mogelijke terroristen – als zij niet zelf al in Europese landen geboren zijn – vaak juist via illegale routes binnenkomen. Deze zijn veel moeilijker te controleren. Hierdoor kunnen mensen niet geregistreerd worden, waardoor je grip verliest en de veiligheid van Europa en daarmee dus ook van Nederland verder op het spel komt te staan. Van die argumenten blijft niks over.

Fort Europa is een fata morgana

Je kunt zeggen: bouw een Berlijnse Muur langs de hele Europese (zee-)grens en laat Frontex - de Europese grenswachters - dan alle boten die de Middellandse Zee proberen over te steken terugsturen naar Noord-Afrika, waar mensen dan asiel aan kunnen vragen voor Europa. Niet alleen schendt dit internationale verdragen, het verandert niks aan de aantallen omdat maar 4% tot 6% van de asielzoekers geen recht heeft op asiel en dus uiteindelijk niet naar Europa zal komen via deze weg. De rest mag gewoon aanspraak maken.

Je kunt zeggen: dan trekken ons toch gewoon terug uit die verdragen? Als Europa dat doet, dan doen andere landen dit ook. De vluchtelingenopvang in de regio, waar nu 97% van alle vluchtelingen worden opgevangen, wordt dan snel ontmanteld. Dat leidt dan alsnog tot een grote toestroom van asielzoekers naar Europa, die vervolgens via zeer gevaarlijke routes het continent bereiken. Daarnaast zal dit verder druk leggen op de relaties met onze partnerlanden en de geloofwaardigheid van Europa als democratisch continent ondermijnen.

Wat dan wel?

Een gezamenlijk Europees Asielbeleid met dezelfde standaarden voor asiel en solidaire herverdeling van asielzoekers over alle Europese lidstaten, en meer mogelijkheden om legaal naar Europa te komen en asiel aan te vragen. Deze herverdeling werkt het meest efficiënt als we werken met Europese ontvangstcentra, opgesteld aan de Europese buitengrenzen op verschillende strategische locaties. Deze centra zullen identificering en registratie van asielzoekers en veiligheids- en medische checks uitvoeren en voorzien in juridische bijstand. Dit garandeert een snelle doorstroom en een eerlijk individueel juridisch proces dat voor heel Europa gelijk, transparant en duidelijk is.

Door het snelle en gecentraliseerde proces zullen mensen ook minder snel illegale en gevaarlijke routes kiezen of doorreizen. Opvang en leefloon in lidstaten zijn niet langer noodzakelijk, omdat iedereen die aankomt in lidstaten al mag blijven en daarom per direct aan het werk mag. Het is dus ook kosten-efficiënt.

Daarnaast wil Volt Europese terugkeerovereenkomsten met landen van herkomst en doorreislanden. Als een asielaanvraag afgewezen wordt, zullen migranten op zeer korte termijn kunnen terugkeren naar het herkomstland. Door deze mensen vanuit Europese ontvangstcentra terug te sturen, legt dit niet langer beslag op nationale asielsystemen waardoor ‘Ter Apel’-drama’s verleden tijd zijn.

Kortom: wat nu voorgesteld wordt is oude wijn in nieuwe zakken. Het gaat de echte problemen niet oplossen en sorteert voor op een nieuwe asielcrisis. Alleen een gezamenlijk Europees asielbeleid gaat helpen – maar juist dat ligt niet op tafel.