Een innovatieve economie

Daarom zorgen we dat de overheid bijspringt. Zij draagt een deel van het risico om in deze bedrijven te investeren en helpt hiermee onze maatschappij vooruit. Zo is het aantrekkelijker om te investeren in innovatieve bedrijven, die met nieuwe ideeën bijdragen aan een duurzame en sociale economie.

• We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren. De NIB moet een professionele instelling worden op afstand van de Kamer. Om deze investeringsbank op te zetten zal een eenmalige publieke investering van tien miljard euro nodig zijn, waarmee op de kapitaalmarkten het tienvoudige opgehaald kan worden. Om versnippering van het investeringslandschap tegen te gaan en de economische slagkracht van ons land te vergroten, zal de NIB bestaande fondsen en investeringsinstellingen bundelen. Een NIB zal het makkelijker en overzichtelijker maken voor institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, om mee te investeren, maar ook om van de Europese Investeringsbank (EIB) meer geld te ontvangen voor innovatieve projecten. Het opzetten van een NIB maakt het dus mogelijk om sleuteltechnologieën, duurzame innovatie en maatschappelijk verdienvermogen te financieren.

• Overheidsinstanties, gericht op het Nederlandse vestigingsklimaat, moeten zich richten op het aantrekken, creëren en behouden van sleuteltechnologieën en techbedrijven. Hiervoor maken zij samen met partnerorganisaties van andere EU-lidstaten een gezamenlijke strategie. We beconcurreren elkaar niet in de EU, we vullen elkaar aan. 

• We bewerkstelligen een topsectoren- en innovatiebeleid waarbij vanuit één nationale innovatievisie, in relatie tot de rest van de EU, strategisch gekeken wordt welke techbedrijven kunnen bijdragen aan ons maatschappelijke verdienvermogen voor de toekomst. 

• We zorgen ervoor dat kapitaalverschaffers zoals banken, (durf)investeerders en innovatieve start-ups en scale-ups elkaar binnen de EU beter weten te vinden. De totstandkoming van een kapitaalmarktunie en een bankenunie zouden daar in belangrijke mate toe bijdragen. Daarnaast maakt Volt zich hard voor één groot, Europees durfkapitaalfonds waarmee nieuwe, pan-Europese innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en duurzaamheid aangejaagd kunnen worden.

• We verbeteren de toegang van start-ups en scale-ups tot Europese financiering door procedures bij het European Investment Fund (EIF) en andere investeringsinstrumenten binnen de EIB-groep te vereenvoudigen en versnellen.

• Ten behoeve van verduurzaming en innovatie wil Volt regionale fondsen extra middelen geven om durfkapitaal te kunnen uitlenen aan ondernemers en burgerinitiatieven.

Investeren in de toekomst

• De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid zowel via de Nationale Investeringsbank, zogenaamde incubators en innovatiehubs. Deze organisaties zullen niet alleen vanuit de Nederlandse begroting, maar ook vanuit Europese gelden gekapitaliseerd worden. Volt biedt start-ups en scale-ups verschillende mogelijkheden voor gerichte ondersteuning, afhankelijk van de behoeften in de verschillende ontwikkelingsfases. Dit zorgt voor meer maatwerk en betere resultaten. Nederland sluit actief aan bij Europese programma’s zoals STEP, IPCEI en het toekomstige European Sovereignty Fund, zodat we samen met andere lidstaten investeren in strategische technologieën voor een duurzame en concurrerende Europese economie.

• We creëren of versterken fiscale stimulansen die innovatie bevorderen, zoals de WBSO en medewerkersparticipatie.

• We nemen het voortouw bij de invoering van het 28ste regime waarmee Europese groeibedrijven toegang krijgen tot één set duidelijke regels. Zo kunnen zij eenvoudiger grensoverstijgend opereren, sneller opschalen binnen de interne markt en concurreren op wereldniveau.

• Onder de Nationale Investeringsbank wordt het instrumentarium voor durfkapitaal fors uitgebreid. Er komen meer middelen vrij voor start-ups, scale-ups en mkb om innovatie te stimuleren.

• De Nationale Investeringsbank breidt het aantal Angel-regelingen uit. Er worden fiscale stimuleringsregelingen voor start-ups uitgewerkt, waardoor expertise en kennis uit de praktijk beter benut wordt bij investeringen in jonge bedrijven. Dit draagt bij aan groei, werkgelegenheid en de innovatiekracht van start-ups.

• We maken medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties mogelijk. Hierdoor zijn werknemers meer gebonden aan een bedrijf en zullen zij minder snel weer vertrekken. Dit zorgt ervoor dat vooral scale- en start-ups een concurrerende vergoeding kunnen bieden, waardoor hun personeel niet vertrekt naar grotere markten zoals de Verenigde Staten. Het invoeren van een medewerkersparticipatieregeling zorgt overigens ook voor een beter start-upecosysteem, omdat werknemers de verkregen opbrengsten weer kunnen herinvesteren in de volgende generatie bedrijven.

• We creëren een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen makkelijker te maken en het aanvraagproces los te trekken van de ministeries. Door de oprichting van een cofinancieringsfonds krijgt Nederland gemakkelijker en meer toegang tot Europese gelden voor innovatieve projecten waardoor we beter kunnen aansluiten op de investeringsstrategie van de EU. Het fonds zal onderdeel uitmaken van de Nationale Investeringsbank.

• We verkennen de opties voor het aanbieden van meer mogelijkheden tot het financieren van start-ups tegen een risicovrije rente. Zo helpt de overheid start-ups door de kritieke ontwikkelingsfase. We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan, doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder worden vergroot.

• We stimuleren via de nieuwe Nationale Investeringsbank de onderlinge samenwerking en uitwisseling van kennis tussen de verschillende Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s). Hierdoor wordt de zichtbaarheid en slagkracht van de ROM's vergroot en krijgen lokale bedrijfsactiviteiten ondersteuning bij hun groei en ontwikkeling.

• We vergroten de ruimte voor vernieuwende ondernemers om te experimenteren, produceren en ideeën uit te wisselen. Groeiende innovatieve bedrijven zijn gebaat bij snelheid, flexibiliteit en hoogwaardige voorzieningen. We helpen deze ondernemers door voorzieningen zoals kantoren, testopstellingen en kleinschalige productie beschikbaar en betaalbaar te maken in de vorm van innovatiehubs. Hierdoor kunnen innovatieve bedrijven sneller groeien zonder dat er grote kapitaalinvesteringen nodig zijn. Op deze manier brengen ze nieuwe kennis en ideeën sneller naar de markt en kunnen ze groeien in Nederland en de EU. We zetten in op de ontwikkeling van innovatiehubs om bestaande systemen te versterken waarbij we rekening houden met regionale spreiding.

• Er komt één centraal loket (een one stop-shop) voor innovatieve en sociaal maatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen. 

• Volt kiest ervoor start-ups te ondersteunen zonder in te leveren op eerlijke arbeidsvoorwaarden. We onderzoeken alternatieve lastenverlichting, zoals gerichte loonkostensubsidies of fiscale voordelen.

• Volt wil de Jongerenspringplank onderzoeken. Dit is een beleggersrekening bij een publiek fonds onder de Nationale Investeringsbank (NIB), waar het Rijk bij de geboorte van een kind eenmalig geld inlegt. Hiermee profiteren jongeren van duurzame economische groei. De NIB belegt dit kapitaal in duurzame, maatschappelijke portefeuilles, zoals klimaat, innovatie en circulariteit. Het fonds draagt op die manier bij aan de economie van morgen, terwijl het op de lange termijn individueel rendement oplevert. Het opgebouwde kapitaal wordt op achttienjarige leeftijd uitgekeerd. Zo deelt elk kind vanaf geboorte mee in maatschappelijke investeringen en raakt daarmee verbonden met de missie naar een duurzame en groene economie.

Onderzoek als basis voor innovatie

• Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten. Dit voorkomt kortetermijndenken in onderzoek en maakt Nederland aantrekkelijker voor toptalent en internationale samenwerking. Succesvolle publiek-private consortia als Oncode Institute en Biotech Booster, die wetenschap en toepassing verbinden en zo maatschappelijke waarde creëren, nemen we als uitgangspunt. De Nationale Investeringsbank krijgt hierbij een actieve rol om de ontwikkeling van onderzoeksresultaten naar innovatieve bedrijven en maatschappelijke toepassingen te ondersteunen.

• We draaien de bezuinigingen op startersbeurzen terug en verhogen gelijktijdig het budget. Deze middelen zullen voornamelijk terechtkomen bij jonge onderzoekers die gebruik maken van deze beurzen. Onderzoek zonder specifiek doel produceert verrassend veel nieuwe technologie en vormt daarmee de basis van een gezond innovatie ecosysteem. Door te investeren in startersbeurzen kunnen beginnende onderzoekers vanuit elke achtergrond bijdragen aan de oplossingen van de toekomst en behouden we onze kennispositie.

• We stimuleren actief de ontwikkeling van kwantumtechnologie en haar toepassingen om Nederland een sterke onafhankelijke positie te geven ten opzichte van andere grootmachten.

• Volt stimuleert academisch geleide klinische studies door financiering, juridische ondersteuning en infrastructuur. Universiteiten en academische ziekenhuizen krijgen structurele ruimte om zelf fase I–II-onderzoek te organiseren, zodat de EU minder afhankelijk is van commerciële trials. Daardoor kunnen patiënten sneller toegang krijgen tot innovatieve behandelingen. We zorgen ervoor dat de ontwikkelde geneesmiddelen en therapieën in publieke handen blijven, bijvoorbeeld via licentie-afspraken met Nederlandse instituten of gezamenlijke Europese fondsen. Zo blijft ook de prijs van nieuwe medicijnen eerlijk en zijn deze betaalbaar voor iedereen. 

• Volt investeert in sterke regionale biotech- en lifesciences-ecosystemen naar het voorbeeld van Boston. Daar werken universiteiten, ziekenhuizen, start-ups en bedrijven op korte afstand samen. We versterken bestaande hubs zoals Amsterdam Science Park, Leiden Bio Science Park en Pivot Park in Oss. Daarnaast stimuleren we publiek-private samenwerking binnen deze ecosystemen. Onderwijsinstellingen, onderzoeksorganisaties en bedrijven worden actief gefaciliteerd om zich op gezamenlijke innovatiecampussen te vestigen, zodat kennisuitwisseling, talentontwikkeling en waarde scheppen elkaar versterken. 

• We bevorderen ook gedeelde onderzoeksprojecten, klinische studies en opleidingsprogramma’s tussen verschillende plaatsen, zodat Nederland als één samenhangend biotech-ecosysteem functioneert.

• We moeten meer investeren in de regionale samenwerking tussen onderwijs en het bedrijfsleven, om zo de regionale economie en leefbaarheid te bevorderen.

• We investeren in Europees talent en bieden wetenschappelijk asiel aan internationale studenten en onderzoekers die willen bijdragen aan Europese innovatie.

• Er moet effectieve, EU-brede bescherming van intellectueel eigendom worden gegarandeerd. 

• Volt richt een publiek loket op dat lifesciencesondernemers en academische instellingen ondersteunt bij markttoegang tot de EU, inclusief EMA-dossierbegeleiding en financiering van registratieprocedures. Dit loket richt zich op bedrijven en instituten die publieke belangen centraal stellen: ontwikkelde medicijnen en therapieën blijven zo in handen van Nederlandse of Europese publieke instellingen en worden zo betaalbaar. Het loket ondersteunt ook het opstellen van licentie- en prijsafspraken. Op deze manier leiden publieke investeringen niet tot privaat winstbejag, maar vloeien ze terug naar de samenleving. Zo zorgen we ervoor dat Nederlandse en Europese innovaties niet onnodig uitwijken naar de VS of China vanwege complexe regelgeving of financieringsproblemen. Tegelijkertijd behouden we op deze wijze de publieke zeggenschap over de opbrengsten van die innovaties.

• Volt pleit voor een Europees afgestemde aanpak voor toelating en vergoeding van innovatieve therapieën, zoals cel- en gentherapieën (ATMP’s). Hoewel EMA-goedkeuring centraal geregeld is, blijven beschikbaarheid en vergoeding per land sterk verschillen, vaak gedreven door commerciële keuzes van bedrijven en niet uit medische of economische noodzaak. Deze ongelijkheid belemmert de toegang van patiënten en remt de Europese innovatie. Door de toelatings- en vergoedingsprocedures te harmoniseren of publieke toegang via hospital exemptions en grensoverstijgende samenwerking te versterken, vergroten we de markt, versnellen we de toegang en maken we de EU aantrekkelijker voor life sciences-innovatie.

De rol van AI in innovatie

• Volt zet zich in voor innovatie, ook voor innovatie van en met AI. Maar bij innovatie denken we breder dan AI en LLM’s (zoals ChatGPT) alleen. We staren we ons niet blind op technologische hypes. We volgen niet alleen de trends, maar zijn ook innovatieve trendsetter om zo de toekomstbestendigheid van onze samenleving te garanderen. Hiervoor is een ministerie van Digitale Zaken nodig. Bewindvoerders kunnen digitale innovatie agenderen, innovatie bevorderen en toezicht houden op wenselijk en ethisch gebruik van technologie in onze samenleving.

• Nederland moet voorop lopen in de samenwerking met andere EU-landen bij de ontwikkeling van AI. De overheid neemt een sturende rol aan bij het vertalen van de wet- en regelgeving over verantwoorde innovaties, zodat de kaders voor lokale overheden en het bedrijfsleven praktisch en toepasbaar zijn. Begrijpelijke en toegankelijke wet- en regelgeving zorgen voor verantwoorde innovaties en zekerheid voor bedrijven.

• Als onderdeel van de strategie voor digitale autonomie worden de meest geavanceerde, transparante en betrouwbare AI-modellen ontwikkeld. De technologie wordt opgebouwd uit opensource-componenten en getraind met betrouwbare data van de overheid en de maatschappij. Hierbij is het belangrijk om breed in te zetten op AI in de context van alle digitale innovaties.

• Een AI-fabriek staat ten dienste van ondernemers in de regio. Regionale onderzoeksinstellingen maken ook gebruik van de AI-fabriek om onderzoek te verrichten en de resultaten beschikbaar te stellen aan internationale studenten en het bedrijfsleven. Hiermee creëren we een ecosysteem gericht op Europese samenwerking, kennisdeling en duurzame innovatie.