Stilstand is geen optie
Europa staat op een kruispunt en dat voelt iedereen in de politiek inmiddels haarfijn aan. Tijdens de Algemene Europese Beschouwingen werd het opnieuw duidelijk. Blijven we hangen in oude structuren of durven we eindelijk te bouwen aan een Europese Unie die wel werkt, in een wereld vol uitdagingen? In het debat heb ik mijn zorgen uitgesproken, maar vooral mijn ambitie voor een krachtiger, eerlijker en besluitvaardiger Europa. Een Europese Unie die meetelt in de wereld.
Wat zijn Algemene Europese Beschouwingen?
Als we in Nederland spreken over de Algemene Europese Beschouwingen, dan gaat het om het jaarlijkse debat waarin de Eerste Kamer terugblikt op het functioneren van de Europese Unie en vooruitkijkt naar de belangrijkste uitdagingen voor Nederland en Europa voor de komende jaren. Voor mij is dit het moment om te reflecteren op waar Europa staat en om duidelijk te maken welke koerswijzigingen noodzakelijk zijn zodat de Europese Unie klaar is voor de toekomst. Het debat draait om grote thema’s zoals veiligheid, democratische legitimiteit, geopolitiek, economische samenwerking en de positie van Europa in de wereld.
Tijdens deze beschouwingen stel ik mijzelf altijd de vraag: Is de EU bestand tegen de wereld van vandaag? En, hoe kunnen wij onze samenwerking verbeteren?
Mijn bijdrage aan het debat
In het debat heb ik vooral benadrukt dat het huidige EU-buitenlandbeleid faalt. Als Europa kijken we te vaak toe of weg, zeker in situaties zoals die in Gaza. Met 450 miljoen inwoners en een jaarlijks defensiebudget van 500 miljard euro blijken wij niet in staat om onze eigen grenzen te beschermen. Ook is ons besluitvormingsproces op belangrijke dossiers verlamd door de eis van unanimiteit.
Om deze noodzakelijke verandering in gang te zetten heb ik een motie ingediend. Daarin verzoek ik de regering om zo spoedig mogelijk de Europese Raad te vragen een Intergouvernementele Conferentie (IGC) bijeen te roepen. Zo’n conferentie is onmisbaar voor een daadwerkelijke verdragswijziging. Zonder deze stap blijven we in een situatie hangen waarin Europa niet kan functioneren zoals het moet.
De uitkomsten van het debat
Het debat liet duidelijk zien dat de zorgen over het functioneren van de EU breed leven. Tegelijkertijd bleek dat niet alle partijen bereid zijn om de sprong te wagen richting institutionele vernieuwing.
Mijn motie stelde nadrukkelijk dat:
de EU momenteel vastloopt door institutionele beperkingen,
echte verandering alleen mogelijk is via een verdragswijziging,
een IGC noodzakelijk is om dat proces te starten,
Nederland hierin het initiatief moet durven nemen.
Helaas kreeg de motie geen meerderheid. De Kamer was verdeeld en hoewel er erkenning is voor de problemen, bleek er nu onvoldoende politieke bereidheid om nu al de stap richting een Intergouvernementele Conferentie bijeen te roepen.
Toch heeft de motie een belangrijk doel bereikt: dit onderwerp staat weer scherp op de politieke agenda. De discussie over de toekomst van de EU kan niet langer worden uitgesteld. Er is brede erkenning dat de Unie in haar huidige vorm onvoldoende slagkracht heeft in een wereld die steeds instabieler wordt.