Laurens Dassen vraagt het nieuwe kabinet om grensoverschrijdende projecten

Alleen door Europees samen te werken zorgen we voor de verandering die nodig is, zei Laurens Dassen dinsdag in het debat over de regeringsverklaring. Er zijn miljarden te verdelen, zorg dus ook dat die naar grensoverschrijdende projecten gaan. Lees hieronder zijn hele bijdrage.

Allereerst namens Volt felicitaties aan het nieuwe kabinet. In het bijzonder wil ik de nieuwkomers in het Haagse welkom heten… voor u en uw collega’s: veel succes!

Grensoverschrijdende oplossingen

De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, maakte in zijn nieuwe rol meteen een vliegende start. Hij zei: “Of het nou gaat om klimaatverandering, de gezondheidscrisis, de dreigingen aan de Europese grenzen… de uitdagingen van de 21ste eeuw zijn grensoverschrijdend en ze vragen om grensoverschrijdende oplossingen.”

Dit principe geldt natuurlijk ook voor zijn collega’s. Of het nu gaat om ongelijkheid, digitalisering, innovatie, criminaliteit of infrastructuur… we hebben het de afgelopen tien, twintig jaar te weinig durven toegeven!

In de keuzes die we maken zijn we afhankelijk van Europa en de rest van de wereld, en als we dat niet erkennen dreigt Nederland vast te lopen.

Vertrouwen herstellen

Want het vertrouwen in de politiek is laag. De liberale democratie staat onder druk. Er is zorgwekkend vaak sprake van geweld richting politieagenten, hulpverleners, zorgpersoneel. Politici worden bedreigd en geïntimideerd… Dat is onacceptabel en dat moeten we veroordelen.

We moeten het vertrouwen in de politiek weer herstellen. Weer luisteren naar kritische instituties als de Rekenkamer en de Nationale Ombudsman. Hen niet als hindermacht zien, maar als noodzakelijke tegenmacht. Frustreer de WOB-procedures van onze journalistiek niet meer. Informeer journalisten tijdig zodat ze in een persconferentie kunnen doen waartoe ze op aard zijn: het ons, politici, lastig maken. Ons controleren.

Graag een reactie: gaat het kabinet dit doen, en hoe?

Een eerlijk verhaal

Dat er grote potten geld zijn is positief, voorzitter. Maar geld is de afgelopen tien jaar nooit het probleem geweest. Wat wel het probleem is geweest: het gebrek aan uitgewerkte plannen en duidelijke keuzes. En u voelt hem al aankomen: dat is helaas vandaag nog steeds het geval.

We lossen de grote problemen niet op als we alleen maar vanuit de nationale zuil denken. Als we bezig zijn met rivaliteiten, met ruzie maken… met de korte termijn. Als we vergeten om mensen mee te nemen uit de angst om hen het eerlijke verhaal te vertellen.

Een groot deel van het regeerakkoord bestaat uit plannen die al lang in Brussel gemaakt zijn, mede door Nederland. Bijvoorbeeld de uitrol van laadinfrastructuur, of de kerosinebelasting.

En mijn fractie is blij te lezen dat het kabinet de EU-richtlijnen dus ook gaat uitvoeren, al zijn lidstaten daartoe verplicht.. Het lijkt me dan ook een open deur…

Hoe zal het kabinet garanderen dat de Kamer, en daarmee de samenleving, tijdig geïnformeerd zal worden over de Europese voorstellen en de onderhandelingen daarover?

Klimaatverandering

Kijk naar klimaatverandering, voorzitter, die zet zich overal ter wereld door. We beleefden de zeven warmste jaren ooit. In Limburg, Duitsland en België zagen we de op één na duurste natuurramp van 2021… van de hele wereld. Deze ramp kostte rond de 38 miljard euro, nog los van het leed van de bewoners die hun huizen moesten verlaten en de 122 doden en 763 gewonden.

Natuurlijk is het positief dat de ambitie omhoog gaat. Maar het Planbureau voor de Leefomgeving waarschuwde al dat we met dit akkoord de klimaatdoelen ook niet gaan halen. Voorzitter ik sluit me aan bij hetgeen al gezegd is door veel van mijn collega’s. Maar ik wil daar wel graag het Europese perspectief aan toevoegen.

We hebben een Europese Green Deal en toch zien we dat alle besluiten nationaal… in isolatie… worden genomen.

In Nederland willen we twee kerncentrales openen, maar in Duitsland en België gaan ze dicht. Sterker nog, in Nederland moeten we extra gas oppompen omdat Duitsland bij het Nederlandse gas moet blijven. Dit gaat ten koste van de Groningers, die met een indrukwekkende fakkeltocht hun terechte onvrede uitten.

Voorzitter, dit laat zien dat we over de grenzen heen moeten kijken, omdat het gebrek aan Europese politiek tot lokale problemen leidt. Wordt de 35 miljard van het klimaatfonds dan ook gebruikt voor grensoverschrijdende projecten? Zodat we energienetten beter op elkaar aansluiten en zodat we naar een efficiënte Europese energiemix kunnen: met windmolens op de Noordzee en zonnepanelen in Spanje.

Graag een reactie.

Een daadkrachtiger Europa

De daadkracht en effectiviteit van onze Europese samenwerking moet omhoog. En dat kan niet als een van de 27 lidstaten in zijn eentje alle vooruitgang kan blokkeren. Daarom ben ik blij dat het kabinet af wil van het vetorecht bij internationale sancties en mensenrechtenschendingen.

Maar, ook dit zal u niet verbazen, het gaat niet ver genoeg. Bij de aanpak van belastingontwijking moeten we net zo goed af van het veto. Het kan toch niet dat grote bedrijven in Europa nog steeds nauwelijks belasting hoeven te betalen?

Booking.com, Facebook en anderen, ze spelen lidstaten tegen elkaar uit. Voer dus een Europese winstbelasting in. Ik ga er vanuit dat heer Van Rij hier in Brussel mee aan de slag gaat.

Nu Rusland met 100.000 soldaten aan de grens met Oekraïne staat en Zweden al extra troepen in Gotland stationeert… dan kunnen we er toch niet omheen dat we stappen zetten richting verdere defensiesamenwerking? Het is nodig om onze veiligheid te beschermen.

En dan is het mooi om te lezen dat er stappen worden genomen om Europees materieel in te gaan kopen… dat is een stuk goedkoper. Hoe gaat het kabinet hier uitvoering aan geven?

Graag een reactie.

Eerlijke belastingen

En dan zijn we er nog niet. Als we het systeem willen openbreken moeten we het vertrouwen in de politiek herstellen. We moeten iedereen meenemen in de grote transities waar we voor staan. De keuzes die we maken moeten rechtvaardig zijn.

…het is zoals Gert-Jan Segers het zo mooi zei: “…zeg me hoe je de schatkist vult en de opbrengst wilt besteden en ik zeg waar je hart klopt en wat voor jou blijkbaar het goede leven is.”

De vermogensongelijkheid groeit al jaren. Toch zie ik in dit akkoord dat het inkomen uit de verhuur van een tweede huis of je aandelenportefeuille nauwelijks belast wordt. Ook de mensen die slapend rijk worden hebben hier tegenwoordig bedenkingen bij.

Wat Volt betreft gaan we inkomen uit vermogen meer belasten, zodat we belasting op arbeid kunnen verlagen. Is het nieuwe kabinet bereid om te praten over eerlijkere verdeling van de lasten?

Graag een reactie.

Denk Europees, doe lokaal

Als we willen dat we iedereen meenemen, voorzitter, dan moeten we bij grote vraagstukken de kracht van de samenleving gebruiken. Geef bewoners de zeggenschap terug over hun eigen omgeving. Of het nou gaat om de bouw van nieuwe wijken, de aanleg van zonnepanelen en windmolens: organiseer burgerberaden waar zij samen met experts tot betere oplossingen kunnen komen.

En omdat al het beleid dat wij hier en in Europa bedenken lokaal wordt uitgevoerd: zorg dat gemeenten zelf weer over voldoende geld beschikken om deze transities vorm te geven. Want de Europese Unie, voorzitter, de nationale regering en de lokale overheden hebben elkaar nodig.

Het klimaatdoel dat we in Europa afspreken moet worden uitgevoerd door in de gemeente huizen te isoleren. Hoe gaan we deze bestuurslagen beter met elkaar verbinden… en luisteren naar de ideeën die gemeentes hebben over de uitvoering van de plannen?

Generatietoets en klimaattoets

We staan nu op het punt dat we de keuze hebben: gaan we samenwerken en problemen oplossen? Of gaan we met modder gooien en krijgen we drie jaar stilstand? Gaan we voor een verdeelde of een verenigde samenleving?

Ik spreek ik mijn hoop uit dat het kabinet het niet bij de 77 Kamerleden van de coalitie zal laten, maar ook met de ideeën van de rest van de Kamer aan de slag zal gaan.

Ik gaf het al eerder aan, er is veel twijfel over de precieze gevolgen van het regeerakkoord. Komt het kabinet met een klimaattoets? En zal het kabinet een generatietoets uitvoeren op dit akkoord, zodat duidelijk is wat de effecten van het beleid zijn voor toekomstige generaties?

Ik hoop dat de partijen het woord bij de daad voegen… Kijk daarbij ook naar eerlijke compensatie van de studenten die onder het leenstelsel hebben gestudeerd, zodat zij niet de dupe worden van een ondoordacht systeem. 1 miljard is niet genoeg.

Graag een reactie.

Samenwerken

Al deze ideeën en plannen vragen om een constructieve samenwerking. Het kan en mag niet zo zijn dat waardige en vaardige politici als Bart Snels en Wouter Koolmees de politiek verlaten, mede vanwege de politieke cultuur. Daar zijn we allen mede veroorzaker van en we zullen allen in de spiegel moeten blijven kijken. Dan kunnen we toewerken naar een constructieve, nieuwe start. Dan kunnen we samen veel bereiken. Daar hoop ik morgen een begin van te zien.

Voorzitter, we staan voor gigantische uitdagingen. We moeten weer politiek durven bedrijven, sturing durven geven, mensen mee durven nemen. De inspanning om tot een oplossing te komen moet net zo groot zijn als de uitdagingen.

Ik wens premier Rutte als aanvoerder van een nieuw kabinet, veel heldere antwoorden en een goed geheugen toe. Volt hoopt op een constructieve samenwerking.