Verbod op wietverkoop aan buitenlandse toeristen is een schijnoplossing
‘The War on Drugs’ is een oorlog die niet te winnen valt, zo blijkt keer op keer. Een groot deel van de Nederlanders is zich hier gelukkig allang van bewust. De politiek is echter nog niet helemaal wakker en kroop slechts met kleine stapjes steeds iets dichterbij een realistisch beleid. Dit totdat de burgemeester van Amsterdam, Halsema, met het plan kwam om wietverkoop aan buitenlandse toeristen te verbieden. Een schijnoplossing.
Amsterdammers klagen al jaren over de drukte in de stad. Logisch, want de stad wordt ook inderdaad steeds drukker. Waar in 2017 nog zo’n 8,3 miljoen toeristen naar de stad kwamen, is de verwachting dat in 2030 twaalf miljoen toeristen de stad zullen bezoeken. Deze groei is een trend die al jaren aanhoudt. De gemeente probeert die groei ook al jarenlang in te dammen, overigens zonder succes. De volgende slag in zowel ‘The War on Drugs’ als de strijd tegen de steeds groeiende toeristenstroom is dus het verbieden van de verkoop aan softdrugs aan buitenlandse toeristen. Hoewel dit in eerste instantie sympathiek klinkt, roept dit bij mij al gelijk een heleboel vragen op.
De belangrijkste vraag is natuurlijk of deze maatregel het probleem oplost. Maar over welk probleem hebben we het dan precies? Halsema heeft het voornamelijk over drugstoerisme. Drugstoerisme betekent dat mensen van buiten Amsterdam naar Amsterdam komen om drugs te gebruiken of in te slaan. Dit gebeurt meestal omdat waar ze vandaan komen drugsgebruik volledig illegaal is. ‘Softdrugs’ is inderdaad een veelgehoorde reden voor een bezoek aan Amsterdam. Maar is het gedoogbeleid ook de reden voor de groei van het toerisme, die evenredig is met die in veel andere grote Europese steden? Daarnaast zien we dat in Portugal, bijvoorbeeld, zowel toerisme als drugsgebruik na legaliseren niet toegenomen zijn. Ook in de Nederlandse grensgebieden, waar de verkoop van drugs aan buitenlandse toeristen al verboden is, blijken de toeristen toch wel te komen.
Toerisme is ook niet per se het probleem in deze casus. Drugsgebruik zou namelijk zorgen voor extra overlast. Deze overlast valt niet te ontkennen, maar wordt niet alleen veroorzaakt door drugsgebruikers maar ook door illegale drugsdealers. Nu is het nog zo dat softdrugs vaak alleen in de coffeeshops gebruikt worden. Bij een verbod verplaatst de handel voor toeristen zich 100% naar de straat, wat veel meer overlast creëert. Een van de belangrijkste redenen voor het Nederlandse gedoogbeleid was nou juist het voorkomen van straathandel. Deze schijnoplossing lijkt dit alleen maar aan te wakkeren
Het staat dus niet vast dat er door dit beleid minder toeristen naar Amsterdam komen. De verminderde overlast van gebruikers wordt al snel teniet gedaan door illegale handel op straat. Hoewel Halsema zegt dit wel te kunnen handhaven zit de politie vaak nu al met de handen in het haar.
Wat lost dan wel het probleem op? Toen ikzelf met Amsterdammers sprak (al wel weer even geleden) vonden ze voornamelijk dat er een eind moest komen aan al die standaard ‘Nutellawinkels’ en Airbnb. Daarnaast wordt er natuurlijk al jarenlang gewezen op het feit dat vliegtickets veel duurder moeten worden, een maatregel waarvoor talloze argumenten te verzinnen zijn. Dit is niet het enige wat er gedaan kan worden tegen de drukte in de stad. Er zijn nog veel meer opties die wel werken.
Als het gaat om de drugs heb ik een andere oplossing. Europees moeten we stoppen met ‘The War on Drugs’, omdat keer op keer blijkt dat deze niet te winnen valt. Hiervoor moeten we de focus verschuiven van law & order naar gezondheid. Op het moment dat we drugs gaan zien als een gezondheidsprobleem, gaat er een wereld aan realistische en pragmatische oplossingen open. Ten eerste is het goed om onszelf te realiseren dat de Opiumwet volledig arbitrair is: het onderscheid tussen ‘geen drugs’, ‘softdrugs’ en ‘harddrugs’ is vrij willekeurig bepaald. Zo is alcohol een van de meest harde drugs en geeft die in het centrum van Amsterdam vaak veel overlast, maar daar hoor je niemand over. Cannabis is, in vergelijking met bijvoorbeeld alcohol, relatief onschuldig.
Al met al kan ik stellen dat ons drugsbeleid behoefte heeft aan een totaal nieuwe benadering. Daarvoor moet het systeem volledig opnieuw worden ingericht, op basis van goed en gedegen onderzoek naar alle verschillende aspecten en gevolgen van drugs. Als we hier in Nederland alvast mee beginnen, kan de rest van Europa uiteindelijk niet achterblijven.
Friso Datema
Kandidaat Tweede Kamerlid