Schaam je niet voor je schaamlippen!

Wereldwijd hebben miljoenen vrouwen een vorm van besnijdenis ondergaan; dagelijks worden jonge meisjes  besneden. Al in 1997 heeft de WHO opgeroepen om vrouwenbesnijdenis uit te bannen. Daarbij heeft de WHO opgeroepen om vanaf 2030 iedere vorm van niet-medisch noodzakelijke genitale operaties te beëindigen. Jonge meiden raken daardoor voor het leven beschadigd. Hun seksuele mogelijkheden worden beperkt, menstruaties en plassen worden bemoeilijkt. Bij de ergste vorm van besnijdenis wordt de clitoris weggesneden, gecombineerd met het wegnemen van de schaamlippen en het dichtnaaien van de vagina (infibulatie). De mutilatie vindt plaats bij meisjes vanaf de kleutertijd tot ongeveer een jaar of 15. In 2020 zijn er zo’n 200 miljoen vrouwen besneden[1]. De coronacrisis heeft ook hier niet veel goeds gebracht. Bijvoorbeeld in Somalië zijn, doordat iedereen verplicht thuis zit, meer meisjes besneden [2]. Gelukkig is er soms ook positief nieuws. In Soedan bijvoorbeeld, is vrouwenbesnijdenis het afgelopen jaar strafbaar gesteld[3].

In Nederland is vrouwenbesnijdenis strafbaar. Maar dat wil niet zeggen dat het daarom bij ons geen relevant probleem is. Het lukt ons nog altijd niet om meisjes te beschermen die worden meegenomen - ‘voor vakantie’ - naar het land van herkomst van hun ouders om daar besneden te worden. Bij terugkomst zijn ouders wel strafbaar, alleen komt het zelden tot een bestraffing omdat het moeilijk aan te tonen is dat besnijdenis heeft plaatsgevonden.

Ook al is vrouwenbesnijdenis verboden in Nederland, wij kennen hier een andere (maar net zo schadelijke) vorm van ‘ vrijwillige genitale verminking’: de schaamlipcorrectie. Een plastisch-chirurgische ingreep die steeds meer in trek is bij Nederlandse vrouwen. Niet gek, want veel zogenoemde ‘influencers’ promoten dit ook openlijk op hun sociale media. Vaak is de reden om een ‘schaamlipcorrectie’ te laten doen lichamelijke onzekerheid, en meer specifiek onzekerheid over de vulva, weg te nemen. Die onzekerheid moet niet onderschat worden. Voornamelijk jonge vrouwen zijn vaak het slachtoffer van het onrealistische schoonheidsideaal dat schaamlippen klein moeten zijn*.

Waar komt dat beeld vandaan? Social media houden een schijnbaar lichaamsideaal in stand, omdat daar de zogenaamd perfecte lichamen getoond worden. Ook bestaat er door de porno-industrie een vertekend beeld van een soort utopische vulva . De ‘pornopoes’ is een perverse vertekening van de volwassen vulva. Vrouwen krijgen vanaf de puberteit grotere (binnenste) schaamlippen. Dat is normaal. In de porno-industrie worden vrouwen afgebeeld met ‘getrimde’ schaamlippen die lijken op die van een jong, pre-puberaal meisje. Eigenlijk is de pornopoes dus een pedo-poes. Dat irreële beeld lijkt de nieuwe ideale vulva te worden voor de vrouw. Dat beeld krijg je te zien als je porno kijkt. Daarmee wordt dit onbewust ons nieuwe ‘normaal’. Zo worden er verwachtingen geschapen waaraan een normale vulva moet voldoen. Door de mannelijke blik en interne schaamte, voelen veel vrouwen zich ‘abnormaal’ en onzeker. Die onzekerheid leeft en blijft voortbestaan als we dit ideaalbeeld blijven tonen - en scheppen - door ons te laten opereren. Een schoonheidsideaal dat ontworpen is om seksuele triggers aan te wakkeren mag niet het nieuwe normaal worden!

Als reden voor een ‘schaamlipcorrectie’ zeggen vrouwen bij hun arts vaak dat ze pijn ervaren van hun schaamlippen, bijvoorbeeld bij fietsen of vrijen. Dit is een nieuwe, ingeburgerde manier om een indicatie voor een operatie te krijgen. Er moet namelijk een lichamelijke klacht zijn als ‘medische’ reden voor een schaamlip-operatie. Gevolgen? Onnodige en pijnlijke operaties, kansen op complicaties en klachten. Vooral: het najagen van een pervers schoonheidsideaal dat niet reëel is voor een volwassen vrouw. Op wie willen we lijken? Het gevolg is een industrie van symptoombestrijding die niet de kern - een vertekend schoonheidsideaal - aanpakt.

En nog even dit: ‘schaamlipcorrectie’ is een heel raar woord is. De WHO stelt: ‘Vrouwelijke genitale verminking (VGV) omvat de gedeeltelijke of totale verwijdering van uitwendige vrouwelijke genitaliën of ander letsel aan de vrouwelijke geslachtsorganen om niet-medische redenen.’ [4]. Onze ‘schaamlipcorrectie’ valt dus ook onder deze definitie. En het woord ‘schaamlip’ roept het beeld op, dat wij ons voor dit gedeelte van ons lichaam moeten schamen. Terecht wordt in de medische wereld het Latijnse woord ‘labium’ gebruikt. In die medische context wordt dan ook niet van een labiumcorrectie gesproken, maar van een labiumreductie. Volgens de meeste medici (en vooral gynaecologen) moet doorgaans niks gecorrigeerd worden, daarom noemt men het liever ook geen correctie maar een reductie.

Vandaag, de Dag tegen Vrouwenbesnijdenis, roepen we alle vrouwen in Nederland op om zich uit te spreken tegen iedere vorm van vrouwenbesnijdenis en het levenslange onrecht dat vrouwen hiermee wordt aangedaan. We roepen ook iedereen in Nederland op om in onze cultuur niet te normaliseren wat abnormaal is. Laten we ons niet schamen voor onze ‘schaamlippen’, maar er trots op zijn!

Sacha ten Hove

Kandidaat Tweede Kamerlid

Met ondersteuning van Volt Vrouwen

*Volt is te allen tijde voor het recht op zelfbeschikking van vrouwen.

[1] https://www.who.int/health-topics/female-genital-mutilation#tab=tab_1

[2] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/20/verminking-veel-meer-vrouwenbesnijdenis-in-somalie-door-coronavirus-a4000323

[3] https://nos.nl/artikel/2332466-sudan-stelt-genitale-verminking-vrouwen-strafbaar-symbolisch-heel-belangrijk.html.

[4] https://www.who.int/health-topics/female-genital-mutilation#tab=tab_1