Europa dreigt de boot te missen met de digitale euro

Al jaren wordt in Europese hoofdsteden geklaagd over het feit dat wij Europeanen zo afhankelijk zijn van Amerikaanse spelers als Meta (Facebook, Whatsapp), Alphabet (Google), Apple, Amazon, Microsoft. Die draaien allemaal op Amerikaanse technologie. Maar niemand praat over hoe wij de infrastructuur voor onze nieuwe digitale euro inrichten in onze centrale banken.

De digitale euro: wat is het en waarom moeten we het erover hebben?

Een digitale euro is eigenlijk net als een euro op je – digitale – bankrekening, maar dan uitgegeven door een centrale bank. Zo’n digitale munt van de centrale banken – ‘Central Bank Digital Currency’ (CBDC) genoemd – biedt dezelfde voordelen als een cryptocurrency, maar dan vele malen veiliger en geschraagd door centrale banken. Het is echt een digitale valuta – en zo óók een machtsmiddel.

Om los te komen van de Amerikaanse grip op het internationale financiële verkeer (via het SWIFT-systeem) en haar eigen grip te vergroten, richtte de Chinese regering   in 2015 een eigen betaalsysteem op: het Cross-border Interbank Payment System (CIPS). CIPS kan in theorie los van SWIFT opereren, maar in de praktijk speelt SWIFT voor ongeveer 80% van de transacties via CIPS nog een rol.

De dreigende populariteit van een nieuwe digitale munt gecreëerd door Facebook met een link met de dollar (de Libra) zorgde dat de People’s Bank of China in 2019 een volgende stap zette: de creatie van de digitale renminbi-munt. Deze defensieve stap heeft achteraf een internationale monetaire – en daarmee geopolitieke – aardverschuiving in gang gezet. Want transacties met deze digital munt van de centrale bank kunnen zonder tussenkomst van analoge systemen als SWIFT of CIPS uitgevoerd worden. De gehele transactie is en blijft digitaal. Dit zet de machtige positie van de dollar onder druk.

Tot nu toe is de Amerikaanse dollar nog steeds ’s werelds machtigste munt. Wie een vat olie wil kopen, moet daarvoor eerst zijn eigen valuta wisselen tegen dollars. Dat betekent: dollars kopen.

Vanwege de westerse sancties op Russische olie én de SWIFT sancties ging dit jaar veel meer Russische olie naar Azië en werden de Russen min of meer gedwongen om betalingen in renminbi te accepteren. De nieuwe Russische concurrentie voor Saudi Arabië in Azië heeft ervoor gezorgd dat Saudi Arabië sinds kort ook betalingen in RMB accepteert.  En in september eindigde een pilot van een meervoudige CBDC-brug tussen de centrale banken van China, Hong Kong, Thailand en de Verenigde Arabische Emiraten, waarbij zij succesvol transacties tussen hun digitale munten uitvoerden.

Reacties konden dan ook niet uitblijven. In maart van dit jaar verordonneerde de Amerikaanse president Biden de komst van de ‘digital dollar’. De New York Federal Reserve en Amerikaanse grootbanken draaien deze dagen de eerste tests. Hier in Europa ging de ECB met de andere centrale banken in de Europese landen aan de slag met de digitale euro. Maar er is een probleem waar wij dringend over moeten praten.

Als je niet aan tafel zit, dan sta je op het menu

In de Tweede Kamer en andere Europese parlementen gaat het voornamelijk over de consumentenkant van de digitale euro; wat je er wel en niet mee moet kunnen als Jan met de Pet, de privacy-kwestie en de gebruiksvriendelijkheid.

Maar vrijwel niemand heeft het over de essentie en waar wij de boot dreigen te missen: de zogenaamde wholesale-kant. Hoe organiseren we de eigen, Europese techniek voor onze eigen digitale euro tussen de centrale banken onderling? Hoe reguleren we die? Aan welke regels moeten financiële instellingen zich houden? 

De ECB liet weten dat het ook gaat proefdraaien met de digitale euro. Maar uit 54 gegadigde bedrijven koos de ECB ervoor in zee te gaan met…het Amerikaanse Amazon. Is dit wat we willen? Dat we voor onze digitale euro straks helemaal afhankelijk zijn van infrastructuur die onder Amerikaanse of Chinese wetten en regulering valt? Het lijkt Volt van niet. Maar we weten het niet, want er wordt nauwelijks over gepraat.

Waarom lijkt deze discussie niet te worden gevoerd aan de tafels waar die hoort? En als deze wél wordt gevoerd, waarom dan niet openbaar?

Wij willen dat Sigrid Kaag zich in Brussel hard maakt voor een geopolitieke strategie met betrekking tot de wholesale-kant van de digitale euro en zullen hiertoe een motie indienen tijdens het debat van woensdag over de digitale Euro. We rekenen op steun van de Tweede Kamer, want we mogen niet wéér de boot missen en dan over vijf jaar jammeren dat we weer zo afhankelijk zijn van Big Tech.