Produceert Nederland lokaal of voor de wereldmarkt?
Nu de discussie over verduurzaming van de landbouw zich mag verheugen op dagelijkse aandacht in de media, vliegen er, zeker in verkiezingstijd, onder de noemer ‘stikstofdebat’ voortdurend hele en halve (on)waarheden over tafel ter ondersteuning van zowel boer- als natuurvriendelijke standpunten. Met een kleurrijke mix van feiten en aannames worden daarbij steeds weer nieuwe pilaren onder het stikstofbeleid gezet of juist weggezaagd. Een van de veelgebruikte argumenten betreft de positie van Nederland als tweede exporteur van voedsel in de wereld (gemeten naar het BNP (bruto nationaal product). Een gegeven dat pas echt wat zegt als het gepositioneerd wordt in de Europese en wereldeconomie.
In vergelijking met de meeste andere landen loopt de Nederlandse landbouwsector wereldwijd voorop als het gaat om innovatie en efficiëntie. De positie van tweede exporteur van voedsel die daarvan het gevolg is, doet de een huiveren terwijl het bij de ander het hart juist sneller doet kloppen. En zo ontstaat er een schijnbare tegenstelling op basis van halve waarheden. Het meeste in de wereld geproduceerde voedsel komt namelijk helemaal niet terecht op de wereldmarkt. Het wordt lokaal – in Europa bijvoorbeeld veelal binnen een straal van 500 km rond de bevolkingscentra – afgezet*. En met wat er onze grens over gaat draagt Nederland bij aan de voedselzekerheid elders in Europa. En zelfs dat is nog onvoldoende want de EU produceert als geheel minder voedsel dan nodig is voor de totale Europese bevolking.
Hiermee wil niet gezegd zijn dat er geen ingrijpende veranderingen nodig zijn. Maar door de beeldvorming, rond onder andere export, iets te relativeren ontstaat er hopelijk ruimte om te kijken naar het grotere geheel waarin dit alles zich afspeelt. Want de wereld gedraagt zich als een waterbed; als je hier drukt, komt het daar omhoog. Alles beïnvloedt elkaar. En bij dat alles vragen inmiddels, naast klimaatverandering en stikstof, ook kwesties als vogelpest, ontbossing en niet te vergeten het lage arbeidsinkomen in de landbouw (wereldwijd!) alle aandacht.
Denk Europees, stem Volt!
*) Bron: Schrijver R.A.M & W.H.Diemont 2013; High Nature Value farming and food security in Europe. In :Diemont etal.Economy and ecology of heathlands KNNV publishing 51-62.