De Toekomst Wacht Niet!

Onlangs ging ik het debat aan met de fractievoorzitter van de VVD. We discussieerde over zijn uitspraak dat de ‘markt nooit faalt!’. Nota bene als ex-ondernemer stelde ik dat elke markt een marktmeester en een toekomstvisie nodig heeft. Ons debat resulteerde in de conclusie dat het Rapport Wennink over onze welvaart zeker in de Provincie in relatie tot de kerntaken van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht.

Hierbij een eerste aanzet.

Ten eerste wil ik aangeven dat het rapport, wat mij betreft, onze gebureaucratiseerde overheid terecht wakker schudt. De 480 miljard aan overheidsuitgaven in 2026 wordt met onveranderd bestuur een onhoudbare zaak. Het rapport biedt een soort kompas, maar het ontbeert een duidelijk visie op het doel; waar koersen we op af? Het rapport ontbeert een vitale toekomstvisie voor de generaties na ons.

Wennink stelt dat trage groei en technologische afhankelijkheid redenen zijn waarom Nederland moet ingrijpen. Met ingrijpen ben ik het zeker eens, maar in zijn motivatie laat hij de belangrijkste reden achterwege. Laat ik met de deur in huis vallen: Wennink beweert dat jaren van economische groei hebben geleid tot 'brede welvaart'. Wat dit betekent, wordt ten onrechte niet uitgewerkt in zijn analyse en aanbevelingen, terwijl een gezonde toekomst onmogelijk zonder brede welvaart kan bestaan!

Brede welvaart is de kwaliteit van leven hier en nu, en de mate waarin deze ten koste gaat van de welvaart van latere generaties of van mensen elders in de wereld. De drie dimensies van brede welvaart zijn als volgt:

1.    Hier en nu: Dit omvat persoonlijke kenmerken en de kwaliteit van de leefomgeving, zoals materiële welvaart, welzijn, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu.

2.    Later: Dit kijkt naar de sociale, menselijke en natuurlijke hulpbronnen die toekomstige generaties nodig hebben om een vergelijkbaar welvaartsniveau te bereiken.

3.    Elders: Dit gaat over de invloed van onze levensstijl op andere landen, bijvoorbeeld door milieu-impact en mondiale ongelijkheden.

Wat mij betreft laat Wennink de belangrijkste reden voor ingrijpen ten onrechte, achterwege: een onveranderd economisch systeem vreet onze planeet wreed op. Dit vormt een serieus gevaar voor de bestaanszekerheid van toekomstige generaties. Daarom is het noodzakelijk om een maatschappelijk waardevolle koers en kader te geven aan de gevraagde investeringen en de door Wennink geachte economische groei van 2%. Door deze reden niet te benoemen en uit te werken, mist dit rapport een cruciaal strategisch domein: de circulariteit in onze economie.Ook in het licht van de ‘geo politieke’ verhoudingen.

Hoewel Wennink beweert een Nederlandse vertaling van het Rapport Draghi te geven, wijst Draghi zelf erop dat het realiseren van een circulaire economie het concurrentievermogen van de EU versterkt. Een circulaire economie draait om het aanzienlijk verminderen en efficiënter gebruiken van grondstoffen om milieueffecten en leveringsrisico’s in het geopolitiek kwetsbare Europa sterk te reduceren. Zij vervangt het ‘end-of-life’ concept door het verminderen, hergebruiken en herwinnen van materialen in productie-, distributie- en consumptieprocessen. Dit is een economie waar meervoudige waarde wordt gecreëerd: economische, sociale en ecologische waarden. En een toekomstig 'worldwide' verdienmodel voor NL en EU op de lange termijn. Maar ook met als gevolg veel meer geopolitieke onafhankelijkheid!

Sterker nog, ik geloof dat een circulaire strategie Wenninks vier strategische domeinen (digitalisering & AI, Veiligheid & Weerbaarheid, Energie & Klimaat, Life Sciences en Biotechnologie) zal aanjagen, en dat deze elkaar zullen versterken als circulariteit het fundament van investeringen en publiek-private samenwerking vormt. Als er € 187 miljard aan productiviteitsverhogende investeringen (conclusie Wennink) moet worden gedaan, dan moet dit voor een groot deel de circulaire transitie versnellen.

De transitie naar een circulaire economie is een maatschappelijke opgave die politiek, bedrijfsleven en burgers gezamenlijk moeten oppakken. Dit is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat milieurampen, gepaard met een bloedige oorlog over grondstoffen, binnen 100 jaar onze toekomstige welvaart niet ten gronde richten.

Dit is een winstwaarschuwing voor iedereen (toekomstige generaties) die onze aarde bewoont en die onze economie een warm hart toedraagt.