Het Afval en Energiebedrijf kan alleen verkocht worden als publieke belangen goed gewaarborgd zijn

Het AEB beheert twee afvalenergiecentrales die huishoudelijk afval van Amsterdammers, partnergemeenten en bedrijven verwerken. Daarnaast levert AEB warmte aan Amsterdamse woningen. Het besluit om AEB te verkopen is in de vorige raadsperiode genomen maar de Autoriteit Consument en Markt (ACM) stak hier recent een stokje voor. Er moest daarom weer een keuze gemaakt worden over de toekomst van het AEB. Het college heeft vervolgens besloten om weer over te gaan tot verkoop door de negatieve financiële implicaties bij het behoud van het AEB.

Achtergrondinformatie: de verkoop van het AEB in het kort

Nieuw verkoopbesluit, nieuwe stappen, nieuwe kansen

Ondanks het besluit van de ACM wil het college dus nog steeds overgaan tot verkoop van het AEB. Daarvoor zijn diverse scenario’s geschets en het college heeft gekozen voor verkoop van alle aandelen. Maar onder dit nieuwe college is besloten de zogeheten ‘nascheidingsinstallatie’ in eigen beheer te houden. Deze installatie scheidt het afval dat aankomt bij het AEB, zodat er een groter deel gerecycled kan worden. Maar het is nog onduidelijk wat dit gaat kosten, wie het beheer gaat doen en welke implicaties dit verder kan hebben. 

De verkoop roept verder vragen op over de zekerheid van afvalverwerking en warmtelevering voor Amsterdam, de toekomstige betaalbaarheid voor Amsterdammers en de verduurzaming van het AEB (goed voor o.a. 10% van de Amsterdamse CO2 uitstoot). 

Duurzaamheid en publieke belangen op één

Voor Volt is het belangrijk dat afval op duurzame wijze verwerkt kan worden, er zo min mogelijk uitstoot bij vrijkomt en dat een nutsvoorziening als het AEB in betrouwbare handen komt. Wij vinden in principe dat afvalverwerking in handen van de overheid moet zijn, maar de financiële risico’s (350 miljoen de komende paar jaar) staan volgens ons niet in verhouding tot de Amsterdamse afval druk (maar 20% van het totale afval bij AEB). Deze uitgaven gaan dan ten koste van allerlei andere duurzaamheidsmaatregelen en Nederland heeft een grote overcapaciteit voor afvalverwerking. 

Daarbij is het natuurlijk van belang dat de afvalverwerking betaalbaar blijft voor iedereen in Amsterdam. Voor de verkoop is het dus essentieel dat een nieuwe koper diezelfde waarden nastreeft. Daarom is het ontbreken van een actueel strategisch plan van het AEB een groot probleem. Met een langetermijnvisie is het duidelijk voor potentiële nieuwe kopers waar het AEB naartoe wil. Een langetermijnvisie draagt bij aan het vinden van de juiste nieuwe eigenaar en daarmee worden de publieke belangen beter geborgd.

Scheiden we de scheidingsinstallatie?

Een ander punt van discussie is de nascheidingsinstallatie van het AEB, deze scheidt het Amsterdamse huisafval. Terwijl het AEB wil dat deze wordt meegenomen in de verkoop, heeft het college andere overwegingen. Er ontbreekt volgens ons echter essentiële informatie over de kosten, de impact op de verkoopprijs, het beheer na verkoop en de mogelijke manieren om de scheidingsinstallatie te behouden. Het is van groot belang dat deze punten verder worden uitgewerkt en transparant worden gedeeld.

Geopolitieke gevolgen

Het is voor de continuïteit van afvalverwerking, energieleverantie, betaalbaarheid voor Amsterdammers en de klimaatdoelstellingen belangrijk dat het AEB in de handen van een betrouwbare nieuwe eigenaar terecht komt. Het gaat namelijk over voorzieningen die nodig zijn om Amsterdam goed te laten functioneren. Het is van belang dat deze voorzieningen niet in handen komen van partijen die geen rekening houden met de publieke belangen van Amsterdammers. Partijen die kunnen profiteren van het feit dat wij in de stad onze afval straks niet meer kwijt kunnen of dat wij onze huizen niet meer kunnen verwarmen. 

Zowel de Tweede Kamer als de Europese Unie (EU) hebben als doel dat landen in de EU, waaronder Nederland, strategisch autonoom blijven. Dat ze voor hun voorzieningen niet afhankelijk zijn van landen of organisaties die niet het beste met ons of de EU voor hebben. Het is daarom van belang dat een koper goed gescreend wordt. Hoewel er hoe dan ook sprake is van een screening van potentiële kopers, is het onduidelijk wat deze screening precies inhoudt en waarop wordt gelet. We hebben de wethouder daarom opgeroepen om meer duidelijkheid te verschaffen over het screeningsproces en om het ministerie van Binnenlandse Zaken te raadplegen zodat we alle publieke belangen goed kunnen waarborgen. 

Wat gaat Volt nu doen?

Wij begrijpen de financiële overwegingen achter de voorgenomen verkoop van het AEB. Echter, er ontbreekt nog belangrijke informatie om te waarborgen dat alle publieke belangen ook bij verkoop goed behartigd worden. We willen een gedegen toelichting en tijdlijn over het verdere proces, zodat de gemeenteraad en het publiek goed geïnformeerd kunnen worden. Daarbij willen wij ook meer informatie krijgen over het wel of niet mee verkopen van de nascheidingsinstallatie en advies vanuit het Ministerie van Binnenlandse Zaken over de geopolitieke gevolgen van een verkoop aan een partij buiten Nederland.

Het college heeft toegezegd om al deze informatie komende maanden te leveren zodat wij kunnen beoordelen of wij de verkoop van AEB steunen. Voor ons is het in ieder geval essentieel dat bij een eventuele verkoop van het AEB de publieke belangen niet uit het oog worden verloren en dat transparantie en zorgvuldigheid voorop staan in het gehele proces.