Shell papers laten zien, meer transparantie nodig in Groningen
Als commissielid voor Volt in Groningen bewaak ik het provinciaal beleid en streef ik naar transparante besluiten. Gesloten gesprekken over de toekomst van Groningen ondermijnen deze controle. Dit maakt het lastig om te zien of bedrijven en de provicnie hun afspraken nakomen en of beslissingen eerlijk zijn. Recent bleek dat Shell minder in duurzaamheid investeerde dan beloofd. Transparantie is nodig voor hersteld vertrouwen van Groningers en om mijn taak goed uit te voeren.
De gebrekkige transparantie in Groningen
Uit het onderzoeksrapport van RTV Noord en Follow the Money, de zogenaamde Shell Papers, blijkt dat Shell en de provincie Groningen jarenlang achter de schermen met elkaar hebben gepraat, en dat dit grote gevolgen heeft gehad. Hoewel Shell aanvankelijk beloofde meer dan 100 miljoen euro te investeren in duurzame projecten, zoals zonneparken en waterstofinitiatieven, is uiteindelijk gebleken dat ze daarvan slechts een povere 1,2 miljoen daadwerkelijk hebben gerealiseerd.
Het enorme verschil tussen belofte en werkelijkheid ondermijnt niet alleen de economische kansen voor Groningen, maar ook de geloofwaardigheid van het provinciebestuur. Ook belangrijke belangenorganisaties zoals de Groninger Bodem Beweging en het Gasberaad konden geen invloed uitoefenen: beide organisaties werden zo laat op de hoogte gesteld van deze ontwikkelingen dat ze uit de gesprekken zijn gestapt.
Veel gesprekken bleken via persoonlijke e-mailadressen gevoerd te zijn, wat betekent dat belangrijke afspraken buiten het zicht van de Provinciale Staten zijn gebleven. Dit maakt maar weer eens pijnlijk duidelijk waartoe een gebrek aan openheid kan leiden.
In een verklaring aan RTV Noord zegt de commissaris van de Koning hierover: ”De systemen van de overheid zijn zo onmogelijk dat het sneller is om materiaal te versturen als privémail.” Dit is alleen al vanuit veiligheidsoogpunt zeer onwenselijk. Maar het gebrek aan transparantie dat zo ontstaat is zo mogelijk nog erger: dit raakt de kern van de controlefunctie van de Provinciale Staten.
Eerdere pogingen tot een meer transparant en integer bestuur
Het Europese integriteitsorgaan GRECO adviseerde Nederland in 2019 om de lobbypraktijken beter te reguleren en openheid te creëren over de contacten tussen politici en externe belangenvertegenwoordigers. In Groningen worden dit soort gesprekken echter nog steeds niet gedocumenteerd. Dat maakt het onmogelijk om te achterhalen wie daadwerkelijk invloed uitoefent op welke beleidsbeslissingen. Het ontbreken van een openbare agenda of lobbyregister schaadt zo de transparantie en ondermijnt het vertrouwen in de besluitvorming.
De Volt-fractie heeft daarom tijdens de provinciale algemene beschouwingen op 10 juli 2024 een motie ingediend voor de invoering van openbare agenda’s voor de provincie Groningen. De bedoeling is eenvoudig: een openbaar register waarin bestuurders aangeven met welke bedrijven en organisaties zij spreken. Het logboek moet vrij toegankelijk zijn voor volksvertegenwoordigers, journalisten en Groningers zodat zij het dagelijks bestuur van de provincie kunnen controleren en kunnen zien hoe de vergaderagenda van de Staten is ontstaan.
De commissaris van de Koning René Paas gaf aan dat hij de invoering van openbare agenda’s "te veel gedoe" vindt en stelde dat formele gesprekken vaak al openbaar zijn. De recente onthullingen rondom Shell en de gaswinning maken echter juist duidelijk dat in Groningen het tegenovergestelde het geval is.
Vandaag 16 oktober staan de Shell papers op de agenda. Tijdens deze bijeenkomst zal ik uitleggen waarom transparantie voor het provincie college van Groningen cruciaal is. En ik zal uitleggen dat de recente onthullingen aantonen dat we behoefte hebben aan meer openheid over de invloed van externe partijen.
Jesse Klootwijk - commissielid Volt provincie Groningen