Politieke geloofwaardigheid in complexe tijden

Interessante onderzoeksuitkomsten:
Mariken en Maurits doen beide onderzoek naar de wat politieke partijen geloofwaardig maakt, met speciale aandacht voor het effect van compromissen van partijen op het genoten vertrouwen van kiezers. Interessant was het om te horen dat kiezers in algemene zin begrijpen dat compromissen erbij horen in een democratie en het belangrijk vinden dat hun partij hier ook aan meedoet. Voor het interpreteren van de onderzoeksresultaten is de gehanteerde definitie van een ‘compromis’ van belang. Hier vroegen wij naar: "Wat is de definitie van een compromis? Want vaak zie je dat er geen echte oplossing voor het probleem uit voortkomt en het compromis vooral leidt tot uitstel."  De onderzoekers hadden het woord compromis in deze context gezien: of een middenweg vinden, of er komt geen regering.

Dus de uitkomst is zo te interpreteren: een grote meerderheid is voorstander van het vinden van een middenweg, wanneer dit betekent dat er een coalitie kan ontstaan. Per partij onderzocht, blijkt de ‘compromis bereidheid’ van kiezers wel te verschillen. Zeker bij partijen met een heel specifiek standpunt zijn alleen compromissen op dát gebied schadelijk voor het vertrouwen van kiezers in die partij. In het rijtje uitslagen viel op dat bij FvD en PVV de compromisbereidheid het laagst was en bij Volt hoog.Dit kwam uit een onderzoek van voor de tijd dat de PVV in de coalitie zat. Nu ze dit wel zitten, lijkt het vertrouwen van PVV stemmers, ondanks aanzienlijke compromissen, niet te zijn gedaald. De onderzoekers vermoeden dat de PVV toch een één-standpunt partij is (anti-migratie) en dat alleen een compromis op dit gebied het vertrouwen van kiezers zal raken. 

Kiezers geven vorm aan de positionering van politieke partijen, maar het werkt ook andersom: partijen beïnvloeden op hun beurt wat hun kiezers over bepaalde onderwerpen denken. Dit onderstreept hoe nauw de relatie tussen kiezers en partijen is, maar ook hoe kwetsbaar het vertrouwen kan zijn wanneer compromissen als zwak worden gezien.

De visie van journalisten
Na de presentatie volgde een levendig rondetafelgesprek onder leiding van dr. Léonie de Jonge, met bijdragen van journalist Sheila Sitalsing en politiek verslaggever Leendert Beekman. Hierin werd besproken hoe media en politiek omgaan met de provocaties van extreem rechts, zoals die van de PVV. Een belangrijk dilemma is of je op de uitlatingen van Geert Wilders moet reageren en daarmee aandacht geeft aan onwenselijke uitlatingen, of dat je dergelijke uitingen negeert om aandacht te schenken aan belangrijker nieuws, maar daarmee het electoraat mogelijk geen helder antwoord/weerwoord biedt. 

Volt
Ook voor Volt blijft het een uitdaging om vanuit feiten en positieve oplossingen te reageren, zonder iedere keer uitgedaagd te worden door de retoriek van populistische partijen. Dit evenement bood veel inzichten en stof tot nadenken over hoe politieke partijen hun idealen kunnen beschermen en geloofwaardig kunnen blijven in een complex politiek landschap.

Een paar wetenswaardigheden die uit dit tafelgesprek naar voren kwamen: 

• De rol van de media in de vorming van de publieke opinie is groot: zij legitimeren uitspraken en de interpretaties daarvan.

• De reden dat de VVD in Rutte I, II en III weinig aan vertrouwen in boette ondanks forse compromissen, is dat zij nog altijd minder water bij de wijn deden dan de kleinere partijen. 

• Er bestaan 2 type kiezers als je kijkt naar wat voor hen een partij geloofwaardig maakt. De ene kiezer kijkt naar de inhoud van beloftes en of deze worden nagekomen, inhoudelijke geloofwaardigheid. Het andere type kiezers gaat het om het gevoel dat hun partij voor hen gestreden heeft, onafhankelijk van de uitkomst. 

• De verwachting is dat zowel NSC als BBB een stuk minder geloofwaardig geworden zijn voor hun kiezers, maar dat er bij de BBB achterban meer kiezers zitten die vooral het ‘strijden voor’ belangrijk vinden, waardoor zij mogelijk ook een deel van de geloofwaardigheid behouden wanneer zij hun beloften niet waar blijken te kunnen maken. 

--English--

Last Thursday, October 10, 2024, Marijn (lead Leidschendam-Voorburg) and Astrid (lead Volt The Hague) attended a panel discussion in The Hague, organized by Dr Maurits Meijers (Radboud University) and Dr Mariken van der Velden (Vrije Universiteit Amsterdam), in collaboration with the Montesquieu Institute and the Documentation Center for Dutch Political Parties. The event took place at E:M+MA. and focused on the credibility of political parties.

Interesting research findings:
Both Mariken and Maurits conduct research on what makes political parties credible, with special attention to the effect of party compromises on voter trust. It was interesting to hear that, in general, voters understand that compromises are part of democracy and believe it is important that their party participates in them as well. For the interpretation of the research results, the definition of a ‘compromise’ used is crucial. We asked: "What is the definition of a compromise? Because often, you see that no real solution to the problem comes from it, and the compromise mainly leads to delay." The researchers viewed the word compromise in this context as either finding a middle ground or no government being formed.

So, the outcome can be interpreted as follows: a large majority supports finding a middle ground when it means that a coalition can be formed. When analyzed per party, voter willingness to compromise varies. Particularly for parties with very specific standpoints, only compromises in that specific area are damaging to voter trust in the party. Notably, the willingness to compromise was lowest for FvD and PVV and highest for Volt. This research was conducted before the PVV entered the coalition. Now that they are part of the government, it seems that the trust of PVV voters has not decreased significantly, despite considerable compromises. The researchers suspect that the PVV remains a single-issue party (anti-immigration) and that only compromises in this area would affect voter trust.

Voters shape the positioning of political parties, but it also works the other way around: parties, in turn, influence what their voters think about certain topics. This underscores how close the relationship between voters and parties is, but also how fragile trust can be when compromises are perceived as weaknesses.

The perspective of journalists:
After the presentation, a lively roundtable discussion was held, led by Dr. Léonie de Jonge, with contributions from journalist Sheila Sitalsing and political reporter Leendert Beekman. They discussed how the media and politics deal with the provocations of the far right, such as those from the PVV. A key dilemma is whether to respond to Geert Wilders' statements, thereby giving attention to undesirable remarks, or to ignore such comments to focus on more important news, which may result in the electorate not receiving a clear response or rebuttal.

Volt:
For Volt, it remains a challenge to respond based on facts and positive solutions without being constantly drawn into the rhetoric of populist parties. This event provided many insights and food for thought on how political parties can protect their ideals and remain credible in a complex political landscape.

Some key takeaways from this roundtable discussion:

• The role of the media in shaping public opinion is significant: they legitimize statements and their interpretations.

• The reason why the VVD, in Rutte's cabinets I, II, and III, did not lose much trust despite major compromises is that they still made fewer concessions than the smaller parties.

• There are two types of voters when it comes to what makes a party credible. One type looks at the content of promises and whether they are fulfilled, i.e., substantive credibility. The other type of voter is more concerned with the feeling that their party has fought for them, regardless of the outcome.

• It is expected that both NSC and BBB have become significantly less credible for their voters, but among the BBB supporters, more voters primarily value the "fighting for" aspect. This may allow them to retain some credibility, even if they fail to deliver on their promises.