Statenvergadering 30 juni (en 7 juli): Jaarstukken, de kaderbrief en 2-minutendebatten
Op 30 juni en 7 juli hadden we de laatste vergadering van dit politieke jaar. De laatste vergadering van het jaar duurt altijd lang en er stonden veel belangrijke onderwerpen op de agenda. Daarom is de vergadering verdeeld over twee dagen. In dit blog hebben we het over de eerste van die twee vergaderingen. Het belangrijkste agendapunt was de kaderbrief 2026. In de kaderbrief staat welke onderwerpen in de begroting voor volgend jaar voorrang krijgen en hoe het geld wordt gebruikt.
VERGADERING 30 JUNI
Jaarstukken 2024
We begonnen op 30 juni met de jaarstukken van 2024. In de jaarstukken staat waar het geld van het afgelopen jaar aan uitgegeven is. We hebben dit stuk tijdens de Statenvergadering kort besproken, want het was eerder al uitgebreid behandeld in de commissievergaderingen. Wat ons vooral opviel was de zogenoemde onderbesteding. Onderbesteding betekent dat de provincie minder geld heeft uitgegeven, dan er was gereserveerd. Dat klinkt misschien goed. Als je minder geld uitgeeft dan je verwacht, dan is dat voor de meeste mensen heel prettig.
Voor de provincie is dat anders. Noord-Holland heeft belangrijke taken. We onderhouden bijvoorbeeld de provinciale wegen, we werken aan natuurherstel, we proberen de CO2-uitstoot terug te dringen en we stimuleren woningbouw. Dat zijn belangrijke en moeilijke taken en die kosten geld. In de begroting staat hoe we dat geld verdelen, maar soms geven we in een jaar minder uit. Bijvoorbeeld omdat het langer duurt om een weg aan te leggen, of omdat er vertraging is bij het uitvoeren van de klimaatplannen. Dan blijft er dus geld over: onderbesteding. Een beetje onderbesteding is niet te vermijden. Je kan bijvoorbeeld nooit garanderen dat alle subsidies worden aangevraagd. Maar in Noord-Holland is de onderbesteding structureel te groot: 10% van de begroting is niet uitgegeven. Dat is een probleem, want dat geld was wel bedoeld voor belangrijke doelen. Als we dat geld niet gebruiken, blijven deze taken liggen en raken we achter op onze plannen. Dat is tijd die we niet hebben.
Tijdens de commissievergaderingen hebben wij en andere partijen hier een kort maar duidelijk punt van gemaakt.. Verder konden we wel instemmen met de jaarstukken.
Kaderbrief 2026
Met de jaarstukken keken we terug, maar met de Kaderbrief 2026 kijken we vooruit. Hoe gaan we volgend jaar het geld in Noord-Holland verdelen? Wat zijn de belangrijkste onderwerpen? Waar moet meer geld heen en waar minder? De hoofdlijnen bepalen we met de kaderbrief. Gelijk een positief punt: er gaat veel extra geld naar het versterken van de natuur. In de kaderbrief wordt namelijk €200 miljoen (!) vrijgemaakt voor het afronden van het Natuur Netwerk Nederland (NNN). In de onderstaande link leggen we dit uit.
Verder is de kaderbrief dit jaar anders dan we in Noord-Holland gewend zijn. Er is namelijk een begrotingstekort, dus er moet worden bezuinigd. Toch moeten we ook vooruit kijken en werken aan de provincie van de toekomst. Langetermijndenken, kortetermijndoen. Om daar aan te werken hebben we twee moties en twee amendementen ingediend en een aantal andere moties en amendementen mede-ingediend.
Klimaat: investeren is nodig en verstandig
Allereerst het klimaat. Gedeputeerde Staten (GS) kiezen ervoor om minder geld uit te geven aan klimaatmaatregelen. Dat vinden wij onbegrijpelijk. We snappen dat de provincie moet bezuinigen, maar als we nu niets doen, worden de kosten later veel hoger. Bovendien gaat het ook over onze gezondheid en de leefbaarheid van Noord-Holland. We kunnen het klimaatprobleem niet alléén oplossen, maar we moeten als provincie wel onze verantwoordelijkheid nemen.
Een belangrijk middel om klimaatverandering aan te pakken is de Provinciale Energie- en Klimaatverkenning (pKEV). In de pKEV wordt bijgehouden hoe het met de CO2-doelstellingen staat en worden er voorstellen gedaan om deze doelstellingen te halen (lees onze vorige update): https://voltnederland.org/noord-holland/nieuws/statenvergadering-2-juni-2-minutendebatten-en-de-installatie-van-beppie).
De pKEV is duidelijk: we moeten meer doen om de klimaatdoelen te halen. Daarom heeft GS vorige maand een tijdlijn geformuleerd. Helaas wijkt GS daar nu al van af. Er zijn geen acties uit de pKEV opgenomen in deze kaderbrief. Dat betekent dat er volgend jaar eigenlijk geen geld voor is. Zo gaan we de klimaatdoelen dus niet halen. Daarom hebben we aanvankelijk een motie ingediend, waarin we eisen dat GS maatregelen uit de pKEV kiest om de klimaatdoelen te halen en daarvoor geld vrijmaakt in de begroting van 2026. Toch hebben we er uiteindelijk voor gekozen de motie in te trekken. De gedeputeerde heeft namelijk toegezegd dat er nu een proces komt voor de uitwerking van de pKEV. Daar worden alle gedeputeerden bij betrokken, zodat er volgend jaar wel een degelijk plan ligt.
We hebben nog een andere motie ingediend. Die ging over faunaschade. In Noord-Holland veroorzaken dieren, voornamelijk ganzen en houtduiven, schade aan de gewassen van boeren. De provincie vergoedt een groot deel van die schade. Dat kost tientallen miljoenen per jaar. Bovendien is die schade de afgelopen jaren alleen maar gestegen. Toch is voor volgend jaar begroot dat de schade net zo groot is als afgelopen jaar. Aangezien de schade alsmaar toeneemt, is het logisch dat de schade volgend jaar ook groter zal zijn. Daarom hebben wij gevraagd of GS de faunaschade voor volgend jaar realistischer wil inschatten. Volgens het college is dat heel lastig, maar ze hebben wel beloofd dat ze de begroting actief blijven updaten, zodat het duidelijk is hoeveel de faunaschade gaat kosten. Daarom hebben we deze motie ook ingetrokken.
Indexeren opcenten: duidelijker en toekomstgericht
In tijden van tekorten kunnen we bezuinigen, maar ook de inkomsten verhogen. De provincie kan dat doen door de ‘opcenten’ te verhogen. De opcenten zijn een deel van de wegenbelasting. De opcenten in Noord-Holland zijn de laagste van Nederland. Ze zijn in de Kaderbrief 2025 verhoogd, maar nog altijd de laagste van het land. Het probleem is dat de kosten blijven stijgen. Onderhoud van wegen en de plannen voor het NNN worden bijvoorbeeld steeds duurder. Deze situatie maakt het moeilijk om echt toekomstgericht beleid te maken..
Wij willen de opcenten daarom indexeren. Dat betekent dat de opcenten meestijgen met de inflatie. Zo kunnen we belangrijke taken blijven uitvoeren en hebben Noord-Hollanders duidelijkheid. We hebben een amendement ingediend om dat te forceren. In ons amendement gaven we GS ook de mogelijkheid om van de inflatie af te wijken, als er opeens een bijzonder hoge inflatie is, zoals tijdens corona. Helaas is dit amendement niet aangenomen.
Amendement over moties
Ons laatste amendement ging over het indienen van moties. In de provincie is de Provinciale Staten (PS) het hoogste orgaan. Dat betekent dat PS uiteindelijk de keuzes mag maken. GS voert dat beleid uit. Dit is een belangrijke onderverdeling van taken die ervoor zorgt dat PS de controlerende taken kan uitvoeren. Om te bezuinigen, stond er in de kadernota dat moties die vragen om een onderzoek maar niet een betaling van dit onderzoek regelen, niet zouden worden uitgevoerd. Dat vonden wij, en vele partijen met ons, een groot probleem. Provinciale Staten moeten zelf kunnen besluiten wat ze wilenl onderzoeken. Gelukkig bleek de gedeputeerde dit met ons eens te zijn. Door ons amendement hoeven moties geen financiële onderbouwing te hebben. Wel blijft de provincie kritisch kijken naar de kosten van onderzoeken.
De generatietoets en Europa
We hebben ook kort gesproken over enkele andere onderwerpen.. We willen werk maken van een ‘generatietoets’. Een generatietoets is een manier om te beoordelen wat het effect van nieuw beleid is op de mensen van later. Want toekomstbestendig beleid betekent: denken aan de volgende generaties. Zo zorgen we ervoor dat we niet alleen goede keuzes maken voor nu, maar ook voor straks. We gaan hier na de zomer mee verder.
Als laatste hadden we nog een compliment voor GS. In deze onrustige tijden in de wereld is samenwerking binnen Europa belangrijker dan ooit. We zijn dan ook blij dat dit in de plannen van de provincie wordt onderstreept. De link met Europa kwam in de kaderbrief duidelijk naar voren.
De behandeling van de kaderbrief heeft veruit het grootste deel van de dag in beslag genomen. Dit is dan ook een heel belangrijk onderwerp, want het gaat over de toekomst van Noord-Holland. 7 juli gingen we verder met een aantal 2-minutendebatten. Die gingen onder meer over de kaderrichtlijn water en klimaatadaptatie (voor uitleg over de 2-minutendebatten: https://voltnederland.org/noord-holland/nieuws/statenvergadering-2-juni-2-minutendebatten-en-de-installatie-van-beppie). We hebben hier een paar mooie successen behaald! Binnenkort komt er daar dan ook een nieuwe blogpost voor online.