Blog 80 Jaar Vrijdheid
Vrijheid vieren: met een vlag in de hand en een hart vol besef
"Ik was vrij, maar ik voelde me niet vrij," vertelde Onur tijdens een gesprek op het terras. Hij is gevlucht uit Turkije om politieke redenen, op zoek naar veiligheid. Hij is hier sinds 2,5 jaar. Hij mag blijven. Maar voelt hij zich vrij?
Een dag eerder wandel ik met mijn zoontje van 10 over de dijk. Hij dribbelt met zijn basketbal terwijl we samen luisteren naar een korte podcast over vrijheid. "Ik snap wel dat het spannend is nu de oorlog dichterbij komt," zegt hij, "maar ik vind het niet spannend omdat de NAVO er is, dus ik maak me geen zorgen over onze vrijheid."
Vrijheid. Eén woord, duizenden betekenissen. Voor sommigen is het iets dat je voelt. Voor anderen is het iets dat je mist, zelfs als het er op papier is. En precies dat maakt vrijheid zo’n relatief begrip.
Waar je ook woont, hoe oud je ook bent en wat je achtergrond ook is… iedereen geeft een andere betekenis aan vrijheid. De bindende factor tussen deze verschillende betekenissen is het gegeven dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is. En dat is wat mij betreft de overeenkomst tussen al deze betekenissen. Wanneer we ons ervan bewust zijn dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is, en ons dat realiseren tijdens de theatervoorstellingen die in het kader van het thema ’80 jaar vrijheid’ plaatsvinden, op het moment dat we 2 minuten stil zijn om 20.00 op 4 mei of tijdens de festivals op Bevrijdingsdag, dan is dat goed. En mooi. En waardevol.
Tijdens de podcast die we luisterden op de dijk, zei een spoken word artist iets dat me raakte: dat het wrang voelt om vrijheid te vieren terwijl oorlog dichterbij is dan we vaak beseffen. Tegelijkertijd zei hij ook: je mág het vieren. Misschien moet je het zelfs wél vieren – júíst omdat het niet vanzelfsprekend is. Omdat er zoveel plekken zijn waar mensen nog steeds dromen van wat wij al leven.
De psycholoog Maslow beschreef het al: pas als basisbehoeften zoals veiligheid en geborgenheid zijn vervuld, ontstaat ruimte voor zelfontplooiing – en voor het ervaren van échte vrijheid. Vrijheid als iets dat groeit. Dat gevoed wordt. En soms ook: dat langzaam terugkomt.
En dan komt 5 mei. We hijsen de vlag. We zingen. We lachen. We vieren. Tenminste, ik doe dat. Omdat ik me vrij voel en mijn leven mag leven dat ik wil leven. Omdat ik mag zeggen wat ik denk, omdat ik politiek betrokken mag zijn zonder angst. Omdat mijn kinderen met hun basketballen over dijken rennen zonder zich zorgen te hoeven maken over bommen.
Ik kijk uit naar 5 mei, Bevrijdingsdag. Ik kijk er naar uit dat ik op het Bevrijdingsfestival sta met mijn ene hand in die van mijn 12-jarige zoon en mijn jongste aan mijn andere zijde heb en die zijn basketbal heeft ingeruild voor mijn hand. Ondertussen stel ik mezelf in gedachten de vraag hoe Erhan vrijheid zou vieren, in de hoop dat hij in de toekomst vrijheid voelt en viert.
Ik vier 5 mei bewust. Niet alleen met vlag en lied, maar met besef. En in dat moment wens ik dat iedereen – op zijn of haar eigen manier – een sprankje van die vrijheid mag voelen en beseft dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is.